Giới thiệu bệnh hại
Cây đay là một trong những loại cây công nghiệp mang lại nhiều lợi ích cho bà con nông dân. Cây có thể được sử dụng để dệt thành vải để may đồ bảo hộ, mui bạt. Cây còn có thể dùng để đan thành chiếu, thân đay có thể dùng để làm bột giấy. Lá của cây được dùng để làm thức ăn cho gia súc trong chăn nuôi. Tơ từ cây được làm nguyên liệu để xuất khẩu đi các nước khác. Cây đay thường được trồng tại các vùng ven sông nước. Tuy nhiên, loại cây này khi gặp nước lớn thường sẽ bị nhiễm nấm Melampsora liniperda Palm gây ra bệnh gỉ sắt ở cây đay. Bệnh sẽ khiến cây sần sùi, nổi cục mụn mủ như mụn cóc nên còn được gọi là bệnh mụn cóc. Thời điểm cây bị bệnh nhiều nhất là vào mùa mưa trong năm.
Đối tượng gây hại
Bệnh gỉ sắt xuất hiện trên nhiều loài cây trồng khác nhau và mỗi loài cây lại bị ảnh hưởng bởi một loại nấm có tên gọi khác nhau. Một số loại cây cũng bị bệnh gỉ sắt như ngô, cà phê, nho, hoa hồng, hoa mai,…
Triệu chứng, dấu hiệu bệnh hại
Bệnh thường xuất hiện trên phần bẹ của cây đay và làm cho phần vỏ và thân cây xuất hiện các mụn cóc sần sùi. Do đó, bệnh thường có một tên gọi khác là bệnh cóc. Khi cây bị nhiễm bệnh, cây sẽ kém phát triển, dễ bị gãy đổ và úa vàng. Phần thân và vỏ cây sẽ bị khô cứng, khó bóc, các bó sợi bị nát, dễ đứt khó có thể sử dụng trong sản xuất.
Nguyên nhân phát sinh bệnh hại
Bệnh gỉ sắt ở cây đay do nấm Melampsora liniperda Palm gây ra.
Vòng đời của bệnh bắt đầu khi các bào tử của nấm bám trên các bẹ lá của cây sau đó nó bắt đầu hình thành các ổ bào tử có dạng giống như mụn mủ trên thân cây hoặc lá cây và chứa nhiều bào tử đơn.Các bào tử này có dạng hình tròn hoặc hình cầu, màu vàng nâu, trên bề mặt có những gai nhỏ. Khi được giải phóng, các bào tử đơn này sẽ xâm nhập và dẫn đến nhiễm trùng trên thân cây và lá cây. Đây là mầm bệnh tự phát, chúng sẽ phát triển và sinh sản trên một cây duy nhất và cũng tự phân hủy trên chính cây đó nếu như không có các tác động từ môi trường hoặc con người làm chúng di chuyển.
Điều kiện phát triển bệnh hại
Bệnh thường xuất hiện tại các vùng trồng đay ven sông, nơi có nhiều nước. Bệnh thường phát triển mạnh vào mùa hè tại những vùng có cây non còn thấp, trũng và có nhiệt độ tương đối thấp chỉ từ 20 độ C. Bệnh thường xuất hiện trên các đồng ruộng là chủ yếu và lây lan nhờ vào các tác động của môi trường như gió, nước và không khí.
Mức độ ảnh hưởng của bệnh
Bệnh có thể gây thiệt hại nặng nề cho bà con nông dân vì khi cây bị nhiễm bệnh hầu như bệnh phát triển rất nhanh và khó có thể kiểm soát được vì bệnh lây lan thông qua các tác động của môi trường. Nhờ vào gió và mưa khiến cho nấm dễ dàng di chuyển từ cây này sang cây khác một cách dễ dàng. Bệnh gây ảnh hưởng nặng nề đến quá trình phát triển của cây làm hư hỏng toàn bộ thân cây, khiến cho việc thu hoạch và sản xuất gặp nhiều khó khăn. Có thể dẫn đến việc không đủ để đáp ứng nhu cầu sản xuất và xuất khẩu vải từ cây đay. Điều này sẽ làm ảnh hưởng đến nền kinh tế và thu nhập của bà con nông dân.
Biện pháp phòng bệnh hại
Bà con nên chọn hạt giống sạch mua từ nguồn uy tín để đảm bảo chất lượng và khả năng kháng bệnh của cây. Nên xử lý hạt giống trước với các dung dịch hóa học có trên thị trường trước khi trồng theo liều lượng hướng dẫn trên bao bì hoặc của các chuyên gia nhằm giảm tỷ lệ mắc bệnh của cây hoặc chọn mua cây giống khỏe mạnh ở cơ sở uy tín.
Đối với đất trồng, nên sử dụng bột vôi để rải trên bề mặt đất trong khoảng 15 ngày trước khi bắt đầu vụ mùa mới. Tránh trồng cây ở những nơi quá thấp vì cây có thể bị ngập úng trong mùa mưa. Nên chú ý khi dọn dẹp đất trồng và kiểm tra thật kỹ tránh sót lại những tàn tích từ những cây bệnh trước đó.
Bệnh nấm thường ưa thích những nơi ẩm thấp, bóng râm nhiều. Do đó, bà con nông dân nên thường xuyên kiểm tra và cắt tỉa những cành lá dư thừa, mọc quá gần nhau để tránh tạo nên bầu không khí ẩm vì đây là môi trường thuận lợi cho nấm sinh sôi và phát triển. Chú ý tránh làm cây bị thương trong quá trình cắt tỉa vì nấm có thể xâm nhập vào vết thương để hại cây.
Đối với phân bón, bà con cần bón đạm, lân và kali theo liều lượng cân đối, không nên bón 1 chất dinh dưỡng quá nhiều. Lưu ý, không nên sử dụng phân tươi làm phân bón vì trong phân tươi chứa nhiều mầm bệnh gây hại chưa được xử lý. Do đó, khi sử dụng phân tươi có thể gây thêm nhiều bệnh cho cây.
Ngoài ra, có thể sử dụng một số chế phẩm sinh học đang có mặt trên thị trường như RV09 dung dịch xử lý nấm bệnh có trong đất, với công dụng tiêu diệt các bệnh còn tồn tại trên đất từ vụ mùa trước hoặc mầm bệnh có sẵn trong đất để giúp bảo vệ rễ và cây. Ngoài ra thuốc cũng tích hợp phòng trừ một số bệnh như chết cây con, thối rễ, lở cổ rễ ở cây. Có thể sử dụng bằng cách trộn để dùng chung với phân bón hoặc rải trực tiếp vào gốc cây.
Hoặc dung dịch RV02 để phun phòng ngừa trước khi gieo trồng nhằm giảm các đợt dịch bệnh, hạn chế sự lây lan của nấm và chống sự bùng phát khó có thể kiểm soát được. Ngoài ra, thuốc cũng giúp kích thích cây ra nhiều rễ hơn để cây có thể khỏe mạnh, cứng cáp. Tuy nhiên, bà con nên chọn những nơi uy tín để mua thuốc và nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng hoặc sự khuyên dùng của các chuyên gia để có thể phòng ngừa tốt bệnh dịch.
Biện pháp xử lý bệnh hại
Khi phát hiện cây bị bệnh, cần nhanh chóng loại bỏ, đem đi tiêu hủy để tránh tình trạng lây lan mất kiểm soát. ở nơi phát hiện cây bệnh nên nhanh chóng rải bột vôi khử trùng vị trí cây bệnh. Sử dụng thuốc trừ bệnh có tác dụng làm ức chế sự phát triển của nấm, khiến chúng không thể hình thành nên tế bào mới. Bà con có thể tham khảo sản phẩm trừ nấm của Nghi Anh như: Kibul, Nazosi, Sunfur,…
Thuốc trừ bệnh
