Giới thiệu bệnh sâu hại
Ruồi đục quả Địa Trung Hải gây hại trên cây cà phê có tên khoa học là Ceratitis capitata và tên tiếng anh là Mediterranean fruit fly. Chúng thuộc lớp Insecta, bộ Diptera và là họ ruồi đục quả Tephritidae. Đây được xem là một trong những loại dịch hại nghiêm trọng ảnh hưởng đến các loài cây ăn quả thương phẩm và một số cây trồng khác. Ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất trái và lợi nhuận thu hoạch của bà con nông dân.
Ruồi đục quả Địa Trung Hải có môi trường sống tự nhiên ban đầu là khu vực phía tây châu Phi. Dần dần theo thời gian, chúng đã di chuyển đến các quốc gia và vùng lãnh thổ khác như Địa Trung Hải, bắc và nam Mỹ, Úc, Pháp, Nga và châu Âu. Khi di cư đến những khu vực mới chúng sinh sôi và phát triển rất nhanh, tình trạng gây hại cũng ngày một nặng nề hơn. Nhiều quốc gia đã phải công nhận đây là dịch hại cần kiểm dịch và phòng trừ ngay khi phát hiện.
Đặc điểm hình thái
Sau đây là những đặc điểm hình thái tiêu biểu của ruồi đục quả Địa Trung Hải mà bà con nên biết:
Trứng: Có màu trắng đến màu vàng kem và kích thước dài khoảng 1mm.
Ấu trùng (sâu non, dòi) ruồi đục quả địa trung hải:
+ Sâu non đẩy sức có kích thước dài khoảng 6,5 – 9,0 mm, rộng 1,2 – 1,5 mm và trên đầu có 9 – 13 nếp nhăn, đồng thời có thêm răng cưa tròn, ngắn
+ Phần móc miệng có màu đen, hoá cứng, rộng và không có răng cưa ở phần đỉnh.
+ Lỗ thở phía trước của ruồi có từ 8 đến 10 gai thịt
Nhộng: Có hình dạng nhộng bọc và có màu vàng nâu.
Khi trưởng thành chuyển sang màu vàng nhạt với kích thước là 3,5 – 5,0 mm. Đồng thời chiều dài cánh thường từ 4mm đến 6mm.
+ Đầu: Với con ruồi đực sẽ có đôi lông cứng cáp màu đen ngay ở mép trước.
+ Mảnh lưng ngực: Phần mảnh lưng ngực sẽ có màu vàng cho đến màu vàng nâu. Đồng thời còn xuất hiện thêm nhiều đốm đen rõ ràng. Ngay phía trước của mảnh thuẫn sẽ có đường dích dắc màu vàng và nửa sau mảnh thuẫn thì có màu đen.
+ Cánh: Những băng cánh của ruồi đục quả Địa Trung Hải sẽ có màu vàng.
+ Bụng: Bụng của ruồi đục quả Địa Trung có hình dạng quả lê, màu nâu vàng cho đến nâu đỏ. Đồng thời, phần đốt bụng thứ 3 và nửa sau đốt bụng thứ 4 sẽ có thêm phần băng ngang màu sáng hoặc là màu vàng, ngoài ra thì trên bụng cũng có thêm khá nhiều lông cứng. Với con cái thì có thêm ống đẻ trứng dẹt và dài bằng với đốt bụng thứ 5 khoảng 1 mm.
+ Chân: Ở con đực thì đốt chày chân giữa sẽ không có sự xuất hiện của những hàng lông cứng.
Đối tượng gây hại
Ruồi đục quả Địa Trung Hải đã gây lên khá nhiều loại cây trồng hiện nay, ước tính chúng đã gây hại trên 200 loại cây trồng khác nhau. Một số đối tượng gây hại của ruồi đục quả Địa Trung Hải như: Coffee, ớt ngọt, cam quýt, táo, quả hạch, ổi,…Trong đó cây cà phê (Coffea spp.) thường bị hại nặng nề nhất.
Triệu chứng gây hại
Một số triệu chứng gây hại trên quả do ruồi đục quả Địa Trung Hải gây ra như sau:
Quả cà phê khi bị ruồi tấn công sẽ có các dấu hiệu như bị thủng. Tương ứng với vị trí nơi con cái lựa chọn để đẻ trứng. Quả khi bị tấn công lúc chín sẽ trở nên thối hoặc là bị rụng sớm. Trên quả có thể tiết ra dịch ngọt và đôi khi quả có thể rụng khỏi cây bất cứ khi nào. Loài nấm gây hại sẽ có cơ hội xuất hiện và phát triển trên các vết thủng hoặc là dịch rỉ từ quả cà phê. Bà con có thể phát hiện được ruồi gây hại qua các đặc điểm nhận dạng cơ bản như ngực sẽ có màu bạc cùng với những chấm đen, phần bụng màu nâu vàng nhạt kết hợp cùng những sọc sẫm màu hơn, bên cạnh đó đôi cánh của chúng sẽ trong suốt với dải màu nâu nhạt cùng với các đốm xám.
Đặc điểm sinh thái
Ruồi cái trung bình sẽ đẻ trên 1.000 trứng, chúng sẽ đẻ trứng ngay bên dưới lớp vỏ quả. Trứng ruồi đục quả Địa Trung Hải thường nở sau từ 2 ngày đến 4 ngày, những con sâu non sau khi nở thường sẽ ăn thịt quả. Giai đoạn phát triển của chúng rơi vào khoảng từ 6 ngày đến 11 ngày ở nhiệt độ là 13 độ C – 28 độ C. Khi sâu non đẩy sức sẽ nhảy từ quả xuống bên dưới đất.
Nhộng thường vũ hóa ở tầng đất 50mm và chúng hóa trưởng thành từ khoảng sau 6 ngày đến 11 ngày ở điều kiện nhiệt độ rơi vào khoản 24 độ C đến 26 độ C. Ruồi đục quả Địa Trung Hải khi trưởng thành sống khoảng 60 ngày tuổi. Một năm thường sẽ có 2 đến 10 lứa. Vòng đời của chúng thường từ 4 tuần đến 17 tuần tùy thuộc nhiệt độ và thời tiết của vườn cà phê.
Ruồi đục quả Địa Trung Hải sẽ có những đặc điểm gây hại như sau:
Ruồi đục quả Địa Trung Hải thường sẽ gây hại cho cây trồng lên tới hơn 50% sản phẩm thu hoạch đối với những vườn cây ăn quả (trái). Những con sâu non (giòi) sẽ đào lỗ và chui vào trong tép, khi nhìn vào bà có sẽ thấy có giọt gôm nhỏ từ bên trong lỗ chảy ra ngoài. Những quả khi bị ruồi đục thường sẽ bị nhiễm nấm bán ký sinh, những vết bệnh dần dần bị thối và biến thành màu nâu, phần thịt quả cũng bị thối rữa hết và rụng xuống đất. Những con ruồi trưởng thành sẽ chích và để trứng vào bên trong trái gây thối hóa hết phần thịt và không thể thu hoạch được. Đây được xem là một loại bệnh hại nghiêm trọng đáng báo động đối với những vườn cây ăn quả. Khi bệnh trở nặng những quả trên cây sẽ bị thối hoàn toàn và ảnh hưởng vô cùng xấu đối với năng suất của cây trồng, khiến bà con không thể thu hoạch và đạt được lợi nhuận như mong muốn.
Thiên địch
Bà con có thể nuôi các loài thiên địch trong vườn như ong, kiến. Chúng sẽ có thể giúp bà con tiêu diệt đi trứng và sâu non của ruồi đục quả Địa Trung Hải vô cùng hiệu quả.
Biện pháp phòng bệnh
Bà con hãy thu gom hết quả rơi rụng trong vườn và đem chôn sâu dưới đất, đồng thời nên rải thêm vôi bột để tiêu diệt hết trứng và dòi non để tránh gây lây lan sang những quả khác. Bà con không nên thu thập trái bị hại và ủ đống mà cần phải đem đốt hoặc chôn sâu dưới đất 50cm.
Chú ý vệ sinh vườn thường xuyên bằng việc cắt tỉa đi những cành, nhánh dư thừa. Việc này sẽ giúp cho vườn luôn được thông thoáng, sạch sẽ và ngăn chặn các nơi trú ngụ của ruồi đục quả Địa Trung Hải.
Bà con có thể sử dụng chất pheromone dẫn dụ để làm bẫy và dẫn dụ, tiêu diệt những con ruồi đực. Biện pháp này giúp bà con có thể ngăn chặn và tiêu diệt được ruồi gây hại một cách hiệu quả.
Biện pháp xử lý bệnh
Khi phát hiện loài ruồi này gây hại thì bà con có thể phun thuốc tiêu diệt ngay từ khi chúng còn ở giai đoạn ấu trùng, đây là thời kỳ gây hại mạnh nhất của loài này cho đến khi trưởng thành và đẻ trứng. Bà con hãy tham khảo sản phẩm điển hình của Nghi Anh như Chim én, Sumo, Đục quả, Đại bàng,…
Thuốc trừ sâu 
Câu hỏi thường gặp
Cây cà phê bị ruồi đục quả Địa Trung Hải gây hại có biểu hiện gì?
Thiên địch của chúng là loại nào?
Xử lý bệnh bằng cách nào?
