Cây chè là cây trồng nhiều ở vùng trung du miền núi phía Bắc và các vùng đồi khu vực Tây Nguyên. Cây chè mang lại nguồn thu nhập kinh tế cao, vừa có giá trị trong nước, vừa có giá trị xuất khẩu. Tuy nhiên khi trồng cây với diện tích rộng thường phát sinh bệnh hại nhiều, đặc biệt bệnh hại do bọ xít muỗi gây ra. Vậy bệnh hại do bọ xít muỗi trên cây chè là gì? Nguyên nhân nào phát sinh ra bệnh hại và làm cách nào để xử lý bệnh hại? Mời các bạn, bà con cùng theo dõi nội dung dưới đây.
Giới thiệu bệnh sâu hại
Bọ xít muỗi còn có có tên khoa học là Helopeltis Theivora. Đây là loại bọ xít thuộc bộ cánh nửa Hemiptera gây hại trên thực vật ở nhiều khu vực trên thế giới. Có hai loại chính là loại bọ xít muỗi có màu xanh lá cây và loại bọ xít muỗi màu nâu đỏ. Bọ xít muỗi gây hại nhiều trên các cây trồng như cây ca cao, cây tiêu, cây điều, cây cà phê, chè, các loại cây có múi, xoài, mãng cầu… Bệnh hại do cây gây ra ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng và phát triển của cây, năng suất cây trồng.
Đặc điểm hình thái
Bọ xít muỗi trưởng thành cơ thể có hình dáng thon dài khoảng 5 đến 10mm. thân mảnh, màu nâu hoặc màu xanh lá, có râu dài, 6 chân dài và cao như chân nhện. Trên lưng bọ xít muỗi có cánh mỏng dài, phần thân có sọc sáng màu vàng, mắt có màu nâu đen. Bọ xít muỗi đực và cái trông giống như con muỗi nhưng kích thước lớn hơn nên có tên gọi là bọ xít muỗi.
Bọ xít muỗi có vòng đời kéo dài từ 34 đến 40 ngày. Một con bọ xít muỗi trưởng thành có thể sinh sống trong vòng vài tuần. Con cái đẻ trứng từ 30 – 50 trứng. Con cái đẻ trứng trên các cuống lá non và thân cây chè. Các trứng non có màu trắng, kích thước rất nhỏ. Những trứng của bọ xít muỗi ở trên cây chè, sau khoảng 1 tuần là nở thành ấu trùng con. Ấu trùng của bọ xít muỗi qua 5 giai đoạn tuổi để hình thành thành trùng phát triển lên bọ xít trưởng thành.
Bọ xít phát triển thích hợp ở nhiệt độ thấp từ khoảng 25 – 28 độ C, độ ẩm 90%. Chính vì thích nhiệt độ thấp cho nên bọ xít muỗi thường hoạt động vào sáng sớm và chiều tối.
Nhìn chung bọ xít muỗi có thể sống và tồn tại quanh năm, tuy nhiên vào mùa mưa, nhất là khi cây chè ra các đợt lá non, ra hoa, trái non thì bọ xít muỗi gây hại và xuất hiện nhiều hơn.
Đối tượng gây hại
Đối tượng gây hại của bọ xít muỗi là những loại cây trồng ăn quả, cây công nghiệp như cam, quýt, xoài, mãng cầu, cà phê, chè, bơ… Những loại cây trồng này có nhiều nhựa nên cung cấp nguồn thức ăn cho bọ xít muỗi.
Bọ xít muỗi đặc biệt thường gây hại trên cây chè vùng Tây Nguyên (Lâm Đồng, Gia Lai) và gây hại trên cây hồ tiêu ở các vùng Đăk Lăk, Gia Lai, Bà Rịa Vũng Tàu, Đồng Nai.
Triệu chứng gây hại
Bọ xít muỗi dùng vòi chích xuyên qua các mô thực vật, các vết chích của bọ xít muỗi rất độc, gây ra các vết hoại tử trên lá non, cành cây tạo thành các vết sẹo gây biến dạng cành, trái. Bọ xít muỗi trưởng thành chích hút ở ngọn lá khiến lá non biến dạng, cây không đủ nhựa nuôi lá, lá cây khô, yếu dần. Ở các vết chích của bọ xít muỗi dễ khiến cây nhiễm vi rút gây bệnh khác và tổn thương do tác động môi trường.
Bọ xít muỗi ở giai đoạn ấu trùng cũng đã tác động lên lá cây, cành cây, hút nhựa để sinh sống. Cây bị bọ xít muỗi tấn công thường sinh trưởng, phát triển kém, cho năng suất thấp, chất lượng nông sản kém.
Bọ xít muỗi gây hại mạnh cho cây vào giai đoạn cây ra hoa, ra quả; trên cây chè thường xâm hại vào các đợt cây ra lá non. Vậy nên để đảm bảo chất lượng và năng suất cây trồng bà con cần nhanh chóng tìm các biện pháp xử lý đúng cách.
Đặc điểm sinh thái
Bọ xít muỗi gây hại trên cây chè thường gây hại vào mùa mưa, khi thời tiết mát mẻ, nhiệt độ không khí thấp, độ ẩm cao khoảng 90 độ C. Vì bọ xít muỗi thích hợp sinh sống và hoạt động vào thời tiết mát mẻ nên chúng cũng thường chỉ xuất hiện gây hại vào thời gian buổi sáng sớm và buổi chiều mát. Thời tiết mát mẻ làm cho các cành cây căng mọng hơn do hấp thụ được nước từ sương và cây tươi mát hơn, chính vì thế cũng dễ cho bọ xít muỗi chích hút nhựa hơn.
Tuy nhiên nhìn chung thì bọ xít muỗi vẫn hoạt động quanh năm, và các mùa khác nhau nhưng vào mùa mưa là chúng sinh sôi và bắt đầu gây hại mạnh nhất.
Thiên địch
Thiên địch của bọ xít muỗi là các loại côn trùng ăn trứng sâu bệnh gây hại như kiến đen hoặc kiến vàng, bọ ngựa, nhện bắt mồi, bọ rùa… Đây là những loại côn trùng thường sinh sống trong vườn cây, có lợi cho cây trồng, chuyên ăn các loại sâu bệnh và trứng của sâu bệnh gây hại.
Kiến vàng được xem là thiên địch hữu hiệu nhất vì chúng ăn trứng và ấu trùng bọ xít muỗi, chúng hoạt động rất chăm chỉ nên cũng tiêu diệt được khá nhiều sâu bệnh gây hại.
Biện pháp phòng bệnh
Để bảo vệ cây chè trước tác động gây hại của bọ xít muỗi, bà con cần chú ý đến các biện pháp canh tác và biện pháp phòng bệnh bằng thiên địch, cụ thể như sau:
- Sử dụng các loại thiên địch trong vườn trồng chè để ngăn chặn sự sinh sôi và phát triển của sâu bệnh gây hại. Nếu trong vườn cây trồng không có thiên địch thì nhanh chóng thả thêm vào vườn các loại thiên địch tốt cho cây như kiến vàng, bọ rùa…
- Thường xuyên thăm vườn, tỉa cành, chăm sóc cây để cây sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh.
- Bón phân cho cây, cây đủ chất dinh dưỡng để sinh trưởng, nảy mầm và có sức đề kháng chống lại sâu bệnh gây hại.
- Dọn dẹp vườn trồng thường xuyên, loại bỏ cỏ dại để hạn chế nơi ẩn nấp của côn trùng gây bệnh.
- Khi phát hiện dấu hiệu cành cây có bọ xít muỗi gây hại cần nhanh chóng cắt tỉa cành đó ra khỏi vườn cây và sử dụng các biện pháp hóa học tiếp theo để loại trừ bệnh hại.
Biện pháp xử lý bệnh
- Vào mùa mưa bà con nên thăm vườn thường xuyên hơn. Và khi phát hiện bọ xít muỗi gây hại thì phun thuốc diệt trừ vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối vì lúc này là thời điểm bọ xít muỗi hoạt động mạnh nhất. Mỗi đợt phun cách nhau 7 đến 10 ngày.
- Thời điểm thích hợp để sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu bệnh gây hại là thời điểm cây đang ra lá non, mới nhú hoa và sau các lần đậu trái (đối với cây ăn quả).
- Bà con nên sử dụng các loại thuốc có chứa hoạt chất như gốc Permethrin, Abamectin,… hãy tham khảo sản phẩm điển hình của Nghi Anh như Thánh sầu, Chim én, Đại bàng, Đục quả,…
