Cây ổi là một cây ăn quả ưa chuộng khí hậu nhiệt đới và được trồng nhiều ở các vùng Trung Mỹ, Châu Âu, Châu Phi. Tuy nhiên, ổi không chỉ được trồng nhiều trên các khu vực có khí hậu nhiệt đới mà còn được trồng nhiều ở các khu vực cận nhiệt đới như Đông Nam Á.
Ở Việt Nam, cây ổi xuất hiện từ khi nào có lẽ đó vẫn còn là một câu hỏi. Chỉ biết rằng, ngay từ khi sinh ra và lớn lên chúng ta đã rất quen thuộc với sự xuất hiện của ổi đóng vai trò là món ăn tráng miệng dân giã của người dân Việt Nam ta và được xem là một loại dược phẩm để trị các bệnh như se niêm mạc, tiêu chảy.
Ngày nay nhu cầu dùng Ổi của mỗi gia đình ngày càng tăng lên. Cùng với đó người nông dân trồng ổi ngày càng nhiều không chỉ đáp ứng thị trường trong nước mà còn xuất khẩu ra nước ngoài.
Với đặc tính là cây ưa nhiệt, nhưng khí hậu của đất nước ta là nhiệt đới ẩm gió mùa là cơ hội lớn cho các loại sâu bệnh hại gây bệnh. Đặc biệt trong thời gian từ tháng 3-4 là thời điểm vàng thu hoạch ổi, và cũng là thời điểm cho sâu ăn lá phát triển mạnh. Đây là căn bệnh gây sự nhức nhối cho người nông dân. Vậy hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu và cách phòng tránh sâu ăn lá gây hại cho ổi.
Giới thiệu về sâu ăn lá
Sâu ăn lá có tên khoa học là Archips micaceana (Kẻ hủy diệt), là hóa thân của một loài bướm đêm họ Tortricidae. Có hình dáng thon gọn, thân mềm với nhiều “nam châm” bằng lông ở chân để có thể bám và đi lại vững chắc trên cây.
Đặc điểm hình thái của sâu ăn lá ổi
Sâu ăn lá trưởng thành có kích thước tương đối nhỏ so với các loài loài thuộc họ côn trùng, con đực thường có độ dài từ 4,3-5,0 mm, có râu đầu hình răng lược kép là vũ khí quan trọng nhất để gây hại cho ổi. Sâu trưởng thành cái dài từ 5,8-6,3 mm, râu đầu hình sợi chỉ, mắt kép màu đen. Sâu trưởng thành có màu trắng phớt xám hoặc xám, cánh trước và cánh sau viền mép cánh màu nâu vàng, ở dưới cánh có những chấm đen li ti, khó nhìn thấy bằng mắt thường. Vòng đời tồn tại của sâu ăn lá kể từ khi nở trứng đến trưởng thành khoảng 15-20 ngày.
Trứng (egg): Ban đầu thường có màu xanh lơ sau dần dần chuyển thành màu xám đen.
Sâu non: Được các nhà sinh học nghiên cứu chia thành 5 tuổi khác nhau. Chúng có 3 đôi chân ngực và 2 đôi chân bụng. Khi trở thành sâu trưởng thành chúng sử dụng hàm răng cưa của mình để đục khoét gây bệnh cho cây khiến cây kém phát triển.
+ Tuổi đầu tiên chúng thường dài từ 0,3-0,7 cm và màu nâu.
+ Tuổi 2 có chiều dài từ 0,6-0,9 cm và xuất hiện màu nâu đen.
+ Tuổi 3 có chiều dài từ 0,8-1,3 cm và vẫn là màu nâu đen.
+ Tuổi 4 có chiều dài từ 0,9-1,5 cm; thân sâu dần chuyển thành màu xám phớt xanh
+ Tuổi 5 có độ dài từ 1,6-2,5 cm và có màu xám phớt xanh hoàn chỉnh.
Khi nở, sâu non thường phân bố chủ yếu ở gần ổ trứng cho đến hết tuổi thứ hai, sâu non có 6 tuổi như trình bày ở trên. Đến tuổi thứ 6 chúng bắt đầu phân tán để tìm nguồn thức ăn phù hợp với các pha. Giai đoạn sâu non có thời gian tương đối dài, chúng ăn lá vào lúc trời mát, khi nắng thì chui xuống dưới tán lá để trú.
Nhộng: Chúng có màu nâu đen, đuôi nhộng có gai nhọn, ở đầu chia làm hai chẻ, có 6 lỗ thở trên thân sâu, ở trên có hai gờ và hai gai bên dưới, nhộng cái to hơn nhộng đực. Nhộng thường làm dưới lớp lá khô dưới gốc, trưởng thành thường hóa vào tháng 7 hoặc tháng 8.
Bướm trưởng thành: Toàn bộ thân được phủ bởi 2 cánh màu vàng nâu dài. Chúng có thời gian giao phối vào khoảng tháng 7, tháng 8 hàng năm.
Đối tượng gây hại
Ngoài tất cả các giống ổi đang được trồng hiện nay thì theo một số tài liệu nghiên cứu, loài sâu này còn xuất hiện và gây hại trên cây sơ ri gây ra một số tổn thất đang kể cho bà con nông dân trồng cây.
Dấu hiệu gây hại của sâu ăn lá ổi
Loại sâu ăn lá này gây hại chủ yếu ở giai đoạn lá non. Trong quá trình gây hại sâu non rút tơ quấn quanh lá non và ăn làm phiến lá bị lõm, lá biến dạng teo lại, mọc không đều. Nếu hại nặng sâu non sẽ ăn hết chồi non làm chồi non không phát triển được.
Đặc điểm sinh thái của sâu ăn lá
Sâu ăn lá gây hại cho ổi thường tập trung ăn lá bánh tẻ của cây. Sau từ 2-3 ngày chúng tiến hành đẻ trứng ở lá của cây ổi, pha trứng thường có thời gian từ 6-10 ngày. Sâu ăn lá gây hại cho ổi là một trong những loài dịch hại chính trên cây ổi bằng cách sử dụng dịch tiết từ răng. Chúng gặm ăn phần thịt lá phía mặt dưới của lá, trừ lại lớp biểu bì trên bề mặt trên tạo thành một lớp màng mỏng, ở sâu non tuổi 2 có thể làm thủng lá. Chúng di chuyển sang vị trí khác bằng cách nhả tơ và đu đưa theo gió, đôi khi trên các lá bánh tẻ cũng thấy xuất hiện sâu non đang tuổi 2 tấn công gây hại. Ít gây hại trên lá bánh tẻ, gây hại trên hoa (từ lúc ra hoa đến trước khi hình thành quả) bằng cách đục vào bên trong và ăn phấn hoa. Trên quả chúng ăn phần tai quả lúc hình thành quả non, nhả tơ tạo thành tổ ở phía bên trong tai quả. Chúng di chuyển bằng cách bò, có thể nhả tơ theo gió tới các vị trí khác.
Thiên địch của sâu ăn lá ổi
Thiên địch là những sinh vật tự nhiên có lợi, chúng ăn hoặc tiêu diệt các loại sâu ăn lá. Qua đó, hạn chế sự sinh sôi nảy nở của sâu bệnh đồng thời giúp cho Ổi phát triển tốt hơn. Một số loại thiên địch bắt mồi của sâu ăn lá ổi có thể kể đến như dế nhảy, chim sâu, kiến vàng, bọ đuôi kìm. Chúng có đuôi nhọn và chúng sẽ rơi từ cây này sang cây khác. Chúng thường tìm và bắt những ổ sâu non gây hại. Từ đó góp phần lớn vào việc kiểm soát sâu ăn lá gây hại.
Biện pháp phòng ngừa
Thực hiện tốt các kỹ thuật canh tác, chăm sóc cẩn thận
Bón phân hợp lý để cây luôn khoẻ mạnh
Thường xuyên thăm vườn để phát hiện kịp thời dấu hiệu sâu gây hại
Biện pháp xử lý bệnh
Bắt sâu bằng tay
Nếu bà con trồng cây với quy mô nhỏ tại vườn nhà mình, để phục vụ cho thành viên trong đại gia đình thưởng thức thì đây là một trong những giải pháp lí tưởng. Bởi tính an toàn một cách tuyệt đối và không cần bỏ tiền mua thuốc trừ sâu. Tuy nhiên nó có nhược điểm đó là tốn thời gian và cần sự tỉ mỉ cao.
Sử dụng thuốc trừ sâu: Bà con có thể lựa chọn sản phẩm sinh học hay hoá học
Trong trường hợp bà con trồng với quy mô lớn, bà con có thể sử dụng một số loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Tuy hiệu quả hơi chậm nhưng đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người và các loài thiên địch. Bên cạnh đó các sản phẩm hoá học sẽ có tác dụng nhanh chóng hơn đối với sâu hại và bà con phải đảm bảo thời gian cách ly sau phun là tốt nhất. Bà con hãy tham khảo các sản phẩm của Nghi Anh như Chim én, Sumo,…
Thuốc trừ sâu
