Bơ là loại trái cây có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ, có tên khoa học là Persea American. Bơ là loại trái cây được yêu thích không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới bởi nguồn dinh dưỡng dồi dào, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Bơ là cây nhiệt đới thích nghi với khí hậu nóng ẩm, tuy nhiên một số giống có thể thích nghi với khí hậu lạnh, khô và ôn đới. Ngoài ra cây cũng mang lại giá trị kinh tế tương đối lớn. Để trồng bơ đạt năng suất cao, chất lượng cao, bà con cần nắm rõ tình hình bệnh tật và các vấn đề thường gặp trên cây bơ. Một trong những vấn đề nan giải mà một số bà con năm nào cũng gặp phải là nạn sâu róm cắn phá lá bơ. Vậy làm sao để xử lý dứt điểm trình trạng sâu róm phá hoại, mời bà con cùng tham khảo bài viết sau cùng chúng tôi.
Vấn đề sâu róm đỏ ăn lá gây hại trên cây bơ
Sâu róm đỏ là ấu trùng của một loài bướm đêm có tên khoa học là Cricula trifenestrata thuộc họ Saturniidae. Loài sâu này phân bố rộng rãi ở Ấn Độ đến Philippines, Sulawesi và các nước ở khu vực Đông Nam Á như Việt Nam. Sâu róm đỏ là sâu gây hại không thường xuyên xuất hiện trên vườn bơ nhưng một khi chúng đã xuất hiện thì thường biến thành dịch lớn và có khả năng ăn trụi sạch cả lá cây trên vườn điều khiến cây bơ không thể sinh trưởng và phát triển thậm chí còn dẫn đến tình trạng chết cây.
Đặc điểm hình thái của loài sâu róm đỏ gây hại
Cũng giống như nhiều loài bướm đêm khác. Loài sâu róm đỏ này cũng có 4 giai đoạn hình thái bao gồm Trứng, Sâu non, Nhộng và cuối cùng là Bướm trưởng thành.
Giai đoạn 1 (Trứng): Trứng thường được bướm trưởng thành đẻ ở mặt dưới của lá. Trứng có hình tròn hoặc bầu dục, màu trắng ngà hoặc vàng, kích thước nhỏ chỉ khoảng 0,9 – 1mm. Trứng được nở sau khoảng 3 – 8 ngày tiếp theo.
Giai đoạn 2 (Sâu non hay ấu trùng): Ở giai đoạn ấu trùng chúng thường được chia thành 5 tuổi. Ở mỗi tuổi chúng đều có nhiều màu sắc nhưng chủ yếu là vàng nhạt, đỏ, đen và nâu. Những con sâu trưởng thành thường có kích thước dài khoảng 20 – 60 mm. Cơ thể thường có nhiều gai, chia thành 10 đốt dẫn đến đầu và đuôi, lưng phần lớn có màu trắng kéo dài từ đầu đến đuôi. Sâu non xuất hiện gây hại chủ yếu vào sáng sớm hoặc chiều tối. Khi trời nắng sâu non ẩn nấp dưới tán cây, kẽ lá. Vòng đời của ấu trùng thường kéo dài từ 12-15 ngày.
Giai đoạn 3 (Nhộng): Sau khi đủ sức, sâu róm đỏ sẽ bò xuống phía dưới mặt lá già hoặc một nơi kín gió và bắt đầu tiến hành đóng kén làm nhộng. Thông thường nhộng sẽ có màu đen hoặc màu đỏ, nhộng có chiều dài từ 20 đến 30 mm và nhộng cái to hơn nhộng đực, giai đoạn của nhộng thường kéo dài từ 10 đến 14 ngày để nở thành bướm trưởng thành.
Giai đoạn 4 (Thành trùng hay Bướm): Con trưởng thành (bướm) dài 30–40 mm tính từ đầu đến chóp đuôi. Thường con cái sẽ lớn hơn con đực. Màu ban đầu lúc mới nở là màu trắng ngà, sau vài ngày chuyển sang màu vàng và có các chấm đen sọc trên lưng. Trên lưng bướm cái sáng hơn và màu sắc rực rỡ hơn bướm đực. Giai đoạn bướm kéo dài khoảng 5-7 ngày. Mỗi con bướm cái đẻ khoảng 130-150 trứng trong một chu kỳ sinh sản.
Đối tượng sâu róm đỏ gây hại
Cricula trifenestrata là loài sâu ăn lá gây hại chủ yếu trên các chi thực vật như lê, quế, bàng, điều,… và đặc biệt là cây bơ. Hiện tại chúng gây hại trên tất cả các giống bơ có mặt trên thị trường. Nếu bà con không chủ động phòng trừ và điều trị thì vườn bơ sẽ bị tổn hại nghiêm trọng.
Dấu hiệu nhận biết sâu róm xuất hiện và gây hại
Sâu róm đỏ ăn lá và chồi non của cây bơ, đặc biệt là cả lá non và lá bánh tẻ chúng đều ăn, chúng ăn trụi chỉ trừ lại gân lá xác xơ. Khi thăm vườn, nếu bà con lật các lá non lên sẽ thấy sâu xuất hiện thành từng đám ở dưới lá. Ngoài ra, khi chúng ăn nhiều thì chúng cũng thải ra một lượng chất thải khá lớn ở trên mặt đất. Sâu ăn lá sẽ làm mất khả năng quang hợp của cây có thể dẫn đến tình trạng chết cây. Ngoài ra làm giảm sự phát triển của chiều cao tán cây, làm giảm năng suất cho các vụ màu sau. Vì mật độ nhiều và kích thước lớn nên sâu có thể được tìm thấy trên lá, cành hoặc thậm chí ngay trên thân cây.
Đặc điểm sinh thái của loài sâu róm đỏ
Loài sâu róm đỏ này chỉ đi ăn vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối, còn vào ban ngày lúc trời nắng nóng chúng bò xuống bám vào thân cây hoặc ẩn nấp dưới mặt lá nên rất khó phát hiện. Do chúng ăn và sinh sản mạnh nên quần thể sâu có tốc độ phát triển rất nhanh. Trong vòng một đêm, quần thể sâu róm đỏ có thể ăn trụi hết lá cả cây bơ to cao.
Thiên địch của loài sâu róm đỏ hại bơ
Loài bắt mồi:
Các loài chim bắt mồi như chim sâu, chích bông,… là kẻ thù hàng đầu của loài sâu róm đỏ gây hại. Ngoài những loài này còn có những loài nhện giăng tơ bắt những con bướm trưởng thành, kiến vàng chuyên bắt và ăn sâu, từ đó hạn chế được số lượng sâu róm đỏ gây hại
Loài ký sinh:
Loài ruồi Brachymeria tibialis (Walker), thuộc họ Chalcididae hay thường được gọi là ruồi tiên thuộc họ nhà ong bắp cày (chalcid). Đây là loài ruồi chuyên ký sinh vào nhộng ong và trứng ong hút chất dinh dưỡng làm nhộng và trứng ong bị hư hại, không thể tiếp tục phát triển.
Biện pháp hạn chế sâu róm đỏ xuất hiện và gây hại
Sau mỗi mùa vụ hàng năm, bà con cần tỉa cành thông thoáng, dọn sạch cành cây cắt tỉa không tạo điều kiện tốt cho bướm đẻ trứng gây hại
Bà con cần thăm vườn thường xuyên, trong trường hợp phát hiện ổ sâu róm mới có thể sử dụng biện pháp xông khói hoặc dùng lửa đốt lông sâu róm để khiến sâu rụng xuống. Sau đó bà con thu gom lại và đem tiêu diệt và loại bỏ khỏi vườn.
Trong khoảng thời gian sâu đóng kén, bà con có thể thu gom kén sâu và đem tiêu huỷ, hạn chế để sâu nở thành bướm gây hại
Nuôi và bảo vệ các loài thiên địch của sâu như kiến vàng và chim sâu để chúng tìm và tiêu diệt ổ sâu ngay từ ban đầu, tránh lây lan ra diện rộng.
Dùng bẫy đèn và bẫy pheromone để bẫy con bướm trưởng thành để tiêu diệt
Biện pháp xử lý tình trạng sâu róm đỏ gây hại
Tuy nhiên các phương pháp sinh học an toàn không thế kiểm soát được sâu bệnh hoàn toàn mà chỉ hạn chế một phần nào đó nên lúc cần thiết bà con có thể sử dụng các thuốc chứa hoạt chất như Thiamethoxam, alpha cypermethrin, permethrin…nên phun vào chiều mát hoặc sáng sớm, mỗi lần phun 2 đợt cách nhau 7-10 ngày để tăng hiệu quả. Bà con hãy tham khảo sản phẩm của Nghi Anh như Thánh sầu, Đại bàng,…
Lưu ý:
Tất cả những sản phẩm diệt sâu có chứa thành phần Chlorpyrifos Ethyl hiện nay đã bị bộ nông nghiệp đưa vào danh sách cấm vì tính độc hại và tồn dư lâu dài của nó nên bà con không nên sử dụng những sản phẩm chứa hoạt chất này
Nếu phát hiện ổ sâu non, bà con nên phun thuốc sớm để mang lại hiệu quả tốt nhất vì sâu non rất nhạy cảm với thuốc. Tránh phun vào lúc bơ đang nở hoa để hạn chế làm ảnh hưởng các loại côn trùng có lợi.
Cần luân phiên các hoạt chất khác nhau giữa mỗi đợt phun để tránh tình trạng sâu kháng thuốc, khó tiêu diệt hoàn toàn.
