Bệnh nhện đỏ hại xoài

Giới thiệu bệnh sâu hại

Nhện đỏ có tên khoa học là Oligonichus sp.

Họ: Tetranychidae 

Bộ: Arachnida 

Hiện nay, nhện bắt đầu được ghi nhận hiện diện khá phổ biến trên Xoài, nhiều vườn có mật số nhện khá cao, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm cũng như năng suất cây trồng. Theo khảo sát thì hiện nay đang tồn tại 2 loài, bao gồm Oligonichus sp. và Tetranychus sp.,tuy nhiên loài Oligonichus sp. xuất hiện phổ biến với số lượng cao thường là Oligonichus sp., nó thường tập trung cao trên những lá đã chuyển sang màu xanh, hiện diện ở mặt trên lá xoài thành từng đám một. Chúng gây hại bằng cách dùng khẩu biện hút dịch, gây hại nặng nhất là vào mùa khô.

Đặc điểm hình thái

Vòng đời của nhện đỏ trải qua các giai đoạn như sau : 

Trứng: có dạng hình tròn, hơi dẹt, đỉnh giữa trứng có một chiếc lông. Khi mới đẻ trứng có màu trong suốt sau chuyển thành màu đỏ tươi và khi sắp đẻ có màu nâu tối . Ấu trùng mới đẻ thường có màu vàng.

Thành trùng: nó có đầu màu hồng đỏ, phần lưng bụng ngả về màu đen hoặc hồng sậm.

Nhện non: Nhện non có 3 độ tuổi: ở tuổi 1 nhện có 3 đôi chân màu trắng nhạt, ở tuổi 2 có 4 đôi chân có màu đậm hơn tuổi 1 và tuổi 3 có 4 đôi chân gần lớn bằng chân con trưởng thành, có màu nâu đỏ.

Trưởng thành: có dạng hình bầu dục, màu đỏ nâu, có 8 chân, có nhiều lông nhỏ. Con đực nhỏ hơn con cái và có màu sáng hơn, cuối bụng thon dài, hơi chìa ra ngoài, trên lưng có đến 26 chiếc lông dài. 

– Kích thước con cái thường là 0,21 x 0,41 mm, còn con đực có kích thước nhỏ hơn so với con cái và cóï phần bụng hơi nhọn về phía cuối bụng, con cái thì phần cuối bụng tròn. Cơ thể chúng có nhiều lông, chân có màu trắng, dài, xuyên qua vách da chân có thể quan sát thấy những tia màu đỏ khá điển hình. Nhện gây hại tập trung, chủ yếu trên mặt lá , có thể quan sát thấy những lấm tấm trắng, đó là lớp da cũ của ấu trùng đã được lột bỏ trong quá trình thay da. 

Đối tượng gây hại

Nhện đỏ gây hại nặng ở xoài và một số loài cây ăn quả khác: thanh long, mía, ổi,…

Triệu chứng gây hại

Nhện có kích thước rất nhỏ, do đó rất khó phát hiện nếu không quan sát kỹ. Nhện đỏ thường sống tập trung ở mặt dưới lá bánh tẻ và lá già, hay ở mặt dưới của những lá đã chuyển sang màu xanh. Nhện đỏ – chúng hút dịch lá, hoặc trái làm cho lá có màu đồng, hoặc xám bạc và làm vỏ trái sần sùi gây hiện tượng da cám trên bề mặt trái. Những lá xoài có triệu chứng bệnh nặng thường lá sẽ chuyển sang màu nâu hoặc xám bạc, những lá này khô và rụng rất nhanh.

Dọc gân chính của lá sẽ xuất hiện nhiều vết lấm tấm nhỏ, đó là do lớp da cũ của nhện sau lột xác còn để lại.

Nhện đỏ thường phát sinh mạnh trong điều kiện thời tiết khô, nóng, quan sát kỹ mặt dưới lá sẽ thấy chúng di chuyển. Vòng đời 10 -12 ngày, thời điểm này khả năng tăng mật độ gây hại của nhện rất nhanh.

Đặc điểm sinh thái

+ Nhện đỏ xuất hiện nhiều nhất vào mùa khô hạn, đất cằn cỗi.

+ Nhện đỏ thường bám và phá hoại trên 2 mặt lá già, hay lá có màu xanh đậm. 

+ Nhện thường đẻ trứng trên gân chính và phần mép lá.

+ Chúng hút nhựa cây tạo ra trên lá các vết có màu nâu lốm đốm, nếu bị nặng có màu tím đồng.

+ Ở Việt nam, nhện đỏ gây hại nặng nhất là tháng 5 – 6 và tháng 11 – 12. Vào mùa mưa lớn nhện bị chết nhiều, khả năng gây hại thấp hơn.

+ Vườn xoài nào có thời tiết nóng hơn, khô hạn hơn thì dễ bị nhện tấn công hơn so với nơi có bóng râm. 

+ Nhện đỏ sẽ lan truyền từ cây này sang cây khác, cành này qua cành khác nhờ vào tập tính giăng tơ, gió hoặc các dụng cụ làm vườn để lây lan bệnh hại cho cây xoài.

+ Nhện đỏ gây hại làm cho lá cây bị vàng, mất diệp lục khiến cho cây quang hợp kém, nó còn lây lan nhanh và gây hại cả lá và quả. Do vậy, nếu không phát hiện và diệt trừ sớm sẽ làm cho cây hút nước, hút dinh dưỡng kém, lá khô rồi rụng, quả sau này sẽ bị nhám ảnh hưởng đến chất lượng quả, năng suất cây trồng, mùa vụ. 

Thiên địch

Phổ biến nhất là bọ rùa Stethorus và bọ cánh cộc Oligota, thường xuất hiện khi mật độ nhện hại tăng cao. Đây là 2 loài thiên địch phàm ăn, ấu trùng và thành trùng có thể ăn tất cả các giai đoạn sinh trưởng của nhện đỏ, chính vì vậy, khi nhện đỏ xuất hiện chúng ăn trực tiếp dù ở giai đoạn nào.

Bọ trĩ Scolothrips sexmaculatus P. là loài bắt mồi quan trọng cho cây trồng, chúng có thể bắt nhện đỏ và ăn chúng.

Nấm thuộc giống Entomopthora (ở vùng nóng ẩm), khi sử dụng nấm xanh nấm trắng – là nấm ký sinh rất đặc biệt giúp bào mòn lớp cutin của nhện đỏ sau đó nó sẽ xâm nhập làm cho nó bị bệnh, bỏ ăn rồi chết. Hoặc trường hợp nhện đỏ mới nở chúng lập tức tiêu diệt không có cơ hội sinh trưởng, lây lan.

Biện pháp phòng bệnh

Dùng vòi phun áp lực cao phun phần mặt dưới của lá

Bảo tồn các loài thiên địch để ngăn chặn sự gây hại của nhện

Thường xuyên cắt tỉa cành, lá cho cây trồng để tạo độ thông thoáng, tránh trồng cây dày đặc 

Bón lượng phân phù hợp cho cây trồng

Vào mùa nắng nên thường xuyên tưới nước lên tán lá tạo ẩm độ cao cho cây trồng, tránh để cây khô héo.

Biện pháp xử lý bệnh

Biện pháp sinh học: Dùng tinh dầu bạc hà để tiêu diệt nhện đỏ nhưng hiệu quả khi ở mật độ thấp. Khi phun tinh dầu lên cây sẽ tác dụng lên da và mắt của nhện đỏ, nhờ đó hiệu quả tiêu diệt thành công

Dùng bột để xử lý như bột mì, bột năng. Bà con lấy 1 muỗng cà phê bột mì rồi pha với 2 lít nước sau đó khuấy đều để tạo thành hỗn hợp. Phun nó lên những cây trồng có nhện đỏ. Việc này có tác dụng làm dính chân nhện khiến chúng không thể di chuyển và bít lỗ thở của nhện sau khi khô, và chúng sẽ chết. Tuy nhiên bà con nên phun nước để rửa sạch lại cho cây xoài tránh không quang hợp được.

Biện pháp hóa học: Có thể sử dụng thuốc có chứa hoạt chất Abamectin, Acemitaprid + Abamectin,…Khi vườn xoài xuất hiện nhiều nhện đỏ, thời điểm mỗi đợt cây ra đọt, lá non tốt nhất nên phun xịt 3 lần, cách nhau 10-15 ngày/lần 

Đối với giai đoạn trái đang lớn nếu nhện đỏ xuất hiện thì nên phun 2 lần cách nhau 15-20 ngày

Có thể sử dụng luân phiên các loại thuốc để nhện không kháng thuốc. Bà con hãy tham khảo sản phẩm của Nghi Anh như Chim én, Lửng mật,…

Câu hỏi thường gặp