Hoa phong lan là một loại hoa đẹp và dễ trồng, phổ biến trên toàn thế giới. Chúng ta có thể tìm thấy hoa phong lan trong nhiều màu sắc, từ trắng đến vàng, từ đỏ đến tím. Hoa phong lan có thể phát triển tốt trong nhiều loại môi trường và có thể trồng trong nhà hoặc ngoài trời. Chúng ta có thể sử dụng hoa phong lan để trang trí hoặc làm quà tặng cho người thân và bạn bè. Hoa phong lan còn có tác dụng tốt cho sức khỏe, giúp giảm căng thẳng và tăng cường sự tập trung. Ngày nay nhu cầu trang trí hoa lan ở sân nhà, ban công của mỗi gia đình ngày càng tăng, chính điều đó yêu cầu phải di chuyển môi trường sống của hoa lan đến một nơi khác, điều đó chúng ta cũng phải chấp nhận rằng sẽ có nhiều bệnh hại gây đến cho cây lan. Đặc biệt là rầy, rệp vảy là hai loài có nguy cơ tấn công gây hại cho cây hoa phong lan nhiều nhất.
Giới thiệu về Rầy, rệp vảy
Theo từ điển nghiên cứu “Rệp cây là một trong những loài công trùng phá hoại nhiều nhất đối với cây trồng ở các vùng ôn đới. Thiệt hại mà chúng gây ra cho cây cối đã làm cho trở thành kẻ thù của nông dân và người làm vườn trên toàn thế giới”.
Trong hệ sinh thái hiện nay có rất nhiều loại rệp vảy với đặc tính và đặc điểm hình thái khác nhau khiến nhiều người nông dân vô cùng nhức nhối với khả năng gây bệnh và lây lan vô cùng nhanh chóng làm ảnh hưởng nặng nề đến năng suất của các loài cây, đặc biệt là cây có múi.
Rệp vảy thường có 2 chủng thường gây hại cho cây trồng: Rệp vảy nâu và rệp vảy xanh.
Rệp vảy nâu có danh pháp khoa học là Saissetia hemisphaerica, hay tên tiếng Anh là Brown scales (Vảy nâu)
Rệp vảy xanh có danh pháp khoa học là Coccus viridis.
Qua nghiên cứu, nếu người nông dân sử dụng thuốc trừ sâu nhiều đối với rệp vảy thì đến một thời điểm nào đó việc sử dụng thuốc trừ sâu không còn tác dụng như bà con mong muốn.
Đặc điểm hình thái của Rầy, rệp vảy
Qua các tài liệu về sinh vật, rệp vảy có kích thước tương đối nhỏ, khó nhìn thấy, có hình bầu dục dài khoảng từ 1,5-3 mm. Với đặc tính sử dụng vòi ở dưới thân để chích, hút các dưỡng chất trên cây, ở những vị trí quan trọng, những mạch dẫn nhựa ở phía dưới của lá và những chồi non của cây.
Đối tượng cây trồng gây hại
Rệp vảy thuộc loại côn trùng thường xuất hiện nhiều ở các loài cây như: hoa lan, cà phê, cây ăn trái, hoa hồng,… Đặc biệt là hoa hồng, hoa lan là hai loại cây có mức độ nhiễm bệnh cao bởi đặc điểm sinh học là cây được trồng ở miền núi, tuy nhiên lại được nhiều người thích và sử dụng làm cây cảnh. Khi giá trị của hoa lan ngày càng cao, người dân càng quan tâm hơn đến việc chăm sóc cho cây, vừa giữ được tính thẩm mỹ, đồng thời cũng gia tăng giá trị.
Dấu hiệu nhận biết rầy, rệp vảy xuất hiện tấn công
Khi rệp vảy tấn công vào các bộ phận của cây, chúng thường tập trung hút dưỡng chất làm cho cây thiếu chất dinh dưỡng, còi cọc. Khi tần suất xuất hiện ở mật độ cao ảnh hưởng lớn rất đến sự phát triển của cây, từ đó giảm chất lượng ra hoa của cây.
Khi chúng bám lên thân cây hay lá cây, rệp tiết ra một chất dính, giống mật đường để thu hút kiến, bọ. Trên lá và thân cây xuất hiện 1 lớp muội đen bao phủ, làm giảm khả năng quang hợp cho cây dẫn đến rụng lá, khô héo dần.
Khi tình trạng diễn biến ở mức độ nặng thì các vị trí sẽ nổi lên các cục giống như u màu đen.
Rệp vảy trên hoa lan chủ yếu chúng sẽ ăn lá, cuống lá, giả hành. Côn trùng non mới nở sẽ bò xung quay gốc gây, chọn những địa điểm phù hợp, có thể ẩn náu rồi trú ngụ và bắt đầu tiến trình làm hại cây. Khi thời tiết chuyển sang khắc nghiệt, lá chuyển sang màu vàng, xong héo và rụng.
Chúng tập trung nhiều hơn ở những khu vườn có nhiệt độ và độ ẩm cao, thiếu sự thông thoáng, chính vì thế việc giữ ẩm là điều thiết yếu của bà con.
Đặc điểm sinh thái của rầy, rệp vảy
Rệp vảy sẽ sử dụng vòi nhỏ li ti ở dưới thân tập trung hút chất dinh dưỡng khiến cho gây còi cọc, kém phát triển, khi rệp vảy xuất hiện với mật độ dày sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sinh trưởng của cây, từ đó làm giảm năng suất của cây, chất lượng của sản phẩm.
Rệp vảy tiết ra các chất nhờn dẫn đến việc kết thành 1 lớp muội đen bao phủ làm giảm khả năng quang hợp, trong những trường hợp nặng hơn có thể làm rụng lá. Ở cây có múi còn có thể kết đen ở mặt ngoài của trái làm cho trái bị sùng, đắng.
Rệp vảy thường gây hại trong khoảng thời gian mùa khổ và đầu mùa mưa (tháng 1 đến tháng 6), đặc biệt là giai đoạn nắng mưa xen kẽ, ẩm ướt là điều kiện thuận lợi cho rệp vảy phát triển mạnh.
Các loài thiên địch của rầy, rệp vảy
Rệp cũng có thiên địch là một số loài côn trùng trong thiên nhiên như ong, bọ rùa và nấm Verticillium. Đa số ở trong vườn nếu có những loại côn trùng này chúng sẽ thực hiện phần nào nhiệm vụ thay bà con chăm sóc vườn hoa.
Biện pháp hạn chế rầy vảy gây hại
Trước tiên bà con cần phải giữ vườn tược sạch sẽ. Quá trình chăm sóc phát hiện thấy rệp hãy mạnh dạn cắt bỏ những cành bị ảnh hưởng và tiêu hủy để chúng không thể lây lan.
Để hoặc treo lan ở những nơi có nắng đều, khoảng cách giữa các cây cần đảm bảo độ thoáng để cây phát triển khoẻ mạnh, tăng sức đề kháng.
Tưới nước kỹ cho cây, đặc biệt là mùa khô để tránh để cây bị thiếu nước trong thời gian dài.
Bón phân cân đối, không nhiều đạm, hạn chế sử dụng phân vô cơ, thường xuyên sử dụng phân hữu cơ, các loại GE, phân trung vi lượng để giúp cây phát triển, tăng sức đề kháng.
Qua báo cáo việc sử dụng chế phẩm sinh học có hiệu quả tương đối cao trong việc phòng trừ rầy, rệp nên đây cũng có thể là một phương án tối ưu cho bà con tham khảo.
Biện pháp xử lý
Khi rầy rệp vảy xuất hiện, bà con có thể sử dụng nước rửa chén để tiêu diệt chúng. Đây được xem là biện pháp phù hợp khi trồng hoa kiểng với quy mô nhỏ trong khuôn viên để phục vụ cho niềm đam mê. Phương pháp này hoàn toàn an toàn và không phải tốn chi phí để mua thuốc hoá học để sử dụng.
Trong những trường hợp mật độ rầy dày lây lan nhanh chóng, bà con cần sử dụng những biện pháp mạnh để loại trừ chúng hiệu quả. Sử dụng các loại thuốc diệt côn trùng chứa hoạt chất như Thiamethoxam, gốc permethrin,…Bà con hãy tham khảo một số sản phẩm của Nghi Anh như Thánh sầu, Đại bàng,…
