Sâu sa hại khoai lang

Ở Việt Nam hiện nay, khoai lang cũng là một trong những giống cây được trồng phổ biến ở một số khu vực địa lý nhất định với những giống mang đặc tính của từng vùng như khoai lang Hoàng Long là cây đặc sản của tỉnh Ninh Bình nói chung và vùng Nho Quan- Gia Viễn là nơi trồng nhiều nhất ở tỉnh Ninh Bình. Lệ Cần là tên của một loài khoai lang mang đặc tính của vùng đất Bazan đầy màu mỡ Gia Lai, ruột màu vàng óng khi luộc bở ăn ngọt và bùi mang lại nhiều dưỡng chất cho người dân.

Cũng như các loại cây trồng khác, trong quá trình sinh trưởng cây khoai lang không thể tránh sự gây hại của các loài sâu bệnh hại gây cho củ và cây trồng. Một số loài sâu thường tấn công gây hại trên khoai lang có thể kể đến sâu khoang, sâu keo, bọ hà,… và đặc biệt nhất là loài sâu sa. Để phục vụ cho quá trình chăm sóc cây khoai đạt hiệu quả cao, hôm nay chúng tôi cùng bà con tìm hiểu về loài sâu sa này cũng như đưa ra các giải pháp để phòng trừ sâu sa hiệu quả nhất.

Giới thiệu chung

Sâu sa là một trong những loài côn trùng thuộc họ sâu sừng, có những đặc điểm tương tự như sâu sừng. Sâu sa là ấu trùng của một loài bướm đêm có tên khoa học là Agrius convolvuli. Với đặc điểm hình thái nhìn bên ngoài mang đến cho người nhìn một cảm giác ghê rợn, kích thước không quá nhỏ so với các loài côn trùng khác. Với khả năng gây hại nhanh chóng khiến chất lượng của cây khoai lang giảm sút nghiêm trọng bởi đặc tính thuộc cây dây leo, nên khi bị gây hại rất dễ bị đứt gãy dây leo.

Đặc điểm hình thái

Đối với các loài côn trùng đều mang những đặc điểm hình thái giống nhau như quá trình phát triển, vòng đời của chúng đều trải qua 4 giai đoạn là chủ yếu: Từ trứng vũ hóa sang ấu trùng, từ ấu trùng sang nhộng và cuối cùng là thành trùng. Cụ thể:

– Thành trùng: Khi nhộng nở thành bướm, là loài bướm có kích thước không quá to, sải cánh ở mức độ bình thường so với các loại bướm khác. Có vệt đen trên cánh, hoa văn phong phú khiến người nhìn có thể choáng ngợp. Sải cánh dài khoảng từ 8 đến 11 cm.

– Nhộng: Nhộng sâu sa được bao bọc bởi một lớp vỏ tương đối dày để bảo vệ khỏi sự tác động những yếu tố bên ngoài. Nhộng có màu nâu đỏ và có vòng khuyên là nét đặc trưng nhất của loài sâu này. Kích thước khoảng từ 15 đến 20 milimet. Thời gian tồn tại trong giai đoạn này khoảng 5 đến 7 ngày.

– Sâu non: Có hình dạng đặc sắc, có màu xanh lá, có một số loài có màu nâu sọc, màu của sâu còn phụ thuộc vào di truyền của loài sâu. Ở đầu hoặc đuôi có sừng, điều đặc biệt nhất ở loài sâu này là sừng mọc ở sau đuôi thay vì đầu như một số loài sâu sừng khác. Thời gian tồn tại khoảng 15 đến 20 ngày.

– Trứng: Trứng của sâu sa có kích thước nhỏ khoảng 0,2 mm, khó nhìn thấy và phát hiện bằng mắt thường. Vỏ trứng bóng, có màu xanh lơ. Trứng của chúng được đẻ thành chùm từ 3-5 trứng, được đẻ ở bất cứ bộ phận nào của cây.

Đối tượng gây hại

Sâu sa là loài sâu bệnh hại được biết đến là loài có đặc tính tấn công ký chủ rộng rãi và gây hại trên rất nhiều loài thực vật khác nhau bao gồm các loại cây thân thảo đặc biệt là những cây hoa màu như khoai tây, khoai lang, ngô, lúa mì, cà tím, ớt chuông, cà chua, các loại đậu và nhiều loại cây ăn trái khác. Tuy nhiên loại cây trồng được ghi nhận phổ biến nhất và bị sâu tàn phá lớn nhất là cây khoai lang.

Dấu hiệu gây hại

Với khả năng gây hại dựa trên những chiếc răng với bộ hàm cứng cáp chúng ăn một phần lá đến ăn trụi cây. Sâu sa làm trụi lá, ảnh hưởng mạnh đến sự quang hợp của cây, khiến khả năng sinh trưởng của cây bị ảnh hưởng nghiêm trọng, làm cho cây bị còi cọc, kém phát triển.

Qua thời gian, khi mật độ sâu xuất hiện cao, khiến trụi cây khoai, gây ảnh hưởng nặng nề đến sản lượng và chất lượng của cây trồng. Thậm chí là chết cây.

Đặc điểm sinh thái

Sâu sa đều mang những nét chung của các loài côn trùng cùng loài. Hằng năm, chúng đều được sinh sản từ 6 đến 8 đợt, hoạt động quanh năm khiến cho việc chăm sóc cây vô cùng bất tiện và khó khăn. Sâu sa hoạt động chủ yếu vào ban đêm bởi khả năng kích ứng với ánh nắng mặt trời lớn. Thường vào ban ngày chúng sẽ ẩn nấp dưới tán lá của khoai để tránh ánh nắng mặt trời. Khi trời mát chúng sẽ bò ra và thực hiện các hành vi gây hại làm trụi cả ruộng khoai và thiệt hại nặng nề.

Thiên địch

Quần thể sâu sừng khoai lang thường bị kiểm soát bởi một số loài ký sinh và thiên địch ăn thịt. Trong số các loài ký sinh trứng quan trọng có ong bắp cày nhỏ Trichogramma spp…, và một số loài thiên địch ăn thịt như reduviidae Sycanus sp…, ruồi tachinid ăn ấu trùng hoặc nấm xanh Metarhizium anisopliae và sinh khuẩn ký sinh trên sâu. Theo thống kê, ở những địa phương có sự xuất hiện tần suất nhiều của các sinh vật này thì tỷ lệ sâu sa càng ít bên cạnh đặc điểm của khí hậu, thời tiết tác động.

Biện pháp phòng ngừa

Phòng ngừa là một trong những hình thức quan trọng để ngăn chặn sâu sa gây hại nặng nề đối với khoai lang, có thể bằng những cách thức sau:

– Thu gom những dây khoai bị đứt chết, và tiêu hủy tất cả những tàn dư thực vật của mùa vụ trước.

– Sử dụng đèn để bẫy thành trùng (bướm) để tiêu diệt.

– Cày đất tơi, bón vôi xử lý kĩ đất trước gieo trồng nhằm loại bỏ ấu trùng có sẵn trong đất.

– Bảo vệ các loài thiên địch của sâu hại như ong, ruồi ký sinh bằng cách hạn chế sử dụng các loại thuốc hóa học hoặc chỉ sử dụng khi mật độ sâu quá cao, không thể kiểm soát bằng phương pháp thủ công.

– Thường xuyên thăm đồng ruộng để phát hiện dịch sớm, nếu bà con phát hiện ổ trứng cần ngắt bỏ ngay lập tức

– Trồng xen canh cây khoai với các cây trồng khác để hạn chế sự phát triển của sâu sa.

Biện pháp xử lý

Để phòng chống và tiêu diệt sâu sa trên khoai lang bà con có thể sử dụng phương pháp sinh học như sử dụng các loài vi khuẩn Bacillus thuringiensis, vi khuẩn Spodoptera litura nucleopolyhedrovirus và loài nấm Metarhizium anisopliae, thuốc trừ sâu BS24-Deep để tiêu diệt sâu sa.

Tuy nhiên phương pháp trên thường không mang lại hiệu quả cao. Vì vậy nếu mật độ của sâu sa quá cao, bà con nên sử dụng thuốc trừ sâu để kiểm soát sâu sa kịp thời. Bà con nên sử dụng các loại thuốc có chứa các thành phần như Chlorantraniliprole, cypermethrin,…có trong sản phẩm của Nghi Anh như Thần sầu, Đại bàng

Câu hỏi thường gặp