Bọ rầy hại dưa leo

Dưa leo (dưa chuột) được xem là một loại rau củ thương mại được sử dụng trong bữa ăn của rất nhiều đất nước và cũng được trồng ở rất nhiều nước. Một số nước có diện tích gieo trồng dưa chuột lớn là Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Mỹ,… Đây là một loại rau củ có chứa nhiều chất dinh dưỡng và thường xuyên xuất hiện trên các bữa ăn hằng ngày. Tuy nhiên, loại rau này cũng dễ bị ảnh hưởng bởi một số loài sâu bệnh gây hại. Trong đó điển hình nhất là bọ dưa.

Giới thiệu bệnh sâu hại

Bọ dưa hay bọ rầy hại dưa leo còn có tên khoa học là Aulacophora similis. Chúng là một loại bọ cánh cứng ăn lá thuộc họ Chrysomelidae. Chúng thường sẽ ký chủ lên những cây họ dưa như dưa leo, dưa hấu, bầu bí, bí đỏ, bí đao. Chúng thường sẽ ăn các phần như thân, lá hoặc đọt non của cây và gây ra một số loại bệnh vi khuẩn cho cây trồng.

Đặc điểm hình thái

Vòng đời của bọ dưa hại dưa leo sẽ trải qua 4 giai đoạn: trứng, ấu trùng, nhộng và con trưởng thành. Một con bọ dưa chỉ có thể sống từ 80 đến 130 ngày.

Trứng của bọ dưa có hình dạng rất nhỏ chỉ dài khoảng 0.8 mm và rộng khoảng 0.3 mm. Khi mới đẻ chúng sẽ có màu vàng xanh và dần dần chuyển sang màu nâu khi trứng sắp nở. Trung bình một trứng sẽ mất khoảng từ 8 đến 15 ngày để nở thành ấu trùng.

Ấu trùng khi nở sẽ có màu trắng như sữa, trong quá trình phát triển chúng sẽ chuyển dần sang màu cam vàng. Ấu trùng khi nở sẽ đặc biệt mọc một đôi chân giả. Chúng sẽ phải trải qua 3 lần lột xác từ 18 ngày đến 35 ngày mới bắt đầu chuyển qua giai đoạn lớn hơn.

Nhộng của bọ dưa sẽ có màu nâu nhạt. Chúng sẽ được hình thành trong đất, bao phủ bởi một kén tơ to và dày xung quanh cơ thể. Quá trình này sẽ mất khoảng từ 5 ngày đến 14 ngày.

Bọ dưa trưởng thành sẽ có một màu nâu nhạt hơi ánh cam, với chiều dài thân từ 6 mm đến 8 mm. Cánh của chúng sẽ có màu vàng nâu, mắt to màu đen và có hai râu dài ở phía trước rất linh động. 

Một con bọ dưa trưởng thành có thể đẻ khoảng 200 trứng. Chúng thường sẽ đẻ trứng vào sáng sớm hoặc chiều tối. Mỗi lần để chúng sẽ chia trứng ra thành từng nhóm 2 đến 5 quả và thường đẻ trong các hốc cây hoặc trong rơm rạ.

Đối tượng gây hại

Bọ dưa thường sẽ gây hại lên các cây thuộc họ Cucurbitaceae (cây họ bầu bí) chủ yếu là những loại cây dây leo sống lâu năm, chúng thường có hoa màu sặc sỡ và tương đối lớn. Một số loại cây điển hình như dưa leo, dưa hấu, bí đỏ, bí đao, bầu, bí, mướp, la hán quả, khổ qua. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp bọ dưa xuất hiện trên bắp, lúa miến và bông phấn lúa.

Triệu chứng gây hại

Bọ dưa thường tấn công những cây con khi chúng vừa mới phát triển. Chúng sẽ ăn trên bề mặt lá thành hình vòng tròn khiến cho phần tâm bị rơi khỏi lá tạo thành những lỗ tròn trên lá. Nếu bọ dưa phát triển quá nhiều sẽ xuất hiện tình trạng cây không có lá non. Khiến cho cây bị mất đi diệp lục và ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây con.

Ở phần rễ cây, khi ấu trùng nở ra, chúng sẽ bắt đầu ăn rễ cây và đục vào gốc cây khiến cho cây không thể hấp thu được chất dinh dưỡng cũng như nước từ trong đất. Từ đó khiến cho cây bị héo dần hoặc tệ hơn là sẽ chết đột ngột. Ngoài ra, các vết cắn từ bọ dưa cũng là nguyên nhân gây nên các bệnh về vi khuẩn cho cây. Vì vi khuẩn sẽ thâm nhập thông qua các vết cắn khiến cây bị nấm và héo chết.

Đặc điểm sinh thái

Bọ dưa trưởng thành thường sẽ hoạt động vào ban ngày vào lúc nắng lên. Chúng thường hoạt động tích cực hơn vào mùa nắng và thường không xuất hiện trong mùa mưa.

Thiên địch

Cũng giống như những loài côn trùng gây hại khác, thiên địch của bọ dưa vẫn là các loài côn trùng thường thấy trong vườn nhà như: kiến vàng, nhện vườn, ong ký sinh,…

Nhện vườn vàng đen có chiều dài cơ thể đạt khoảng từ 8mm đến 28 mm, con cái thường sẽ to hơn con đực rất nhiều. Chúng có đặc điểm nhận biết là các đốm đen vàng đặc trưng xuất hiện trên bụng. Cơ thể của chúng được bao bọc bởi một lớp lông màu bạc, sợi mảnh. Với đôi chân dài màu đen xen kẽ những dải màu đỏ, đôi khi là cam hoặc vàng. 

Nhện vườn màu vàng đen là động vật ăn thịt. Chúng sẽ ăn bất cứ con mồi nào bị mắc kẹt trên mạng nhện của nó từ ong cho đến ruồi. 

Biện pháp phòng bệnh

Đầu tiên là hạt giống, bà con cần chọn giống cây khỏe mạnh, có khả năng kháng bệnh cao đối với những bệnh thường xuyên gặp ở cây trồng nhằm giảm bớt sự ảnh hưởng đến năng suất của cây. Nên xử lý hạt giống trước khi gieo trồng bằng các phương pháp thông thường như ngâm với nước ấm từ khoảng 50 độ C đến 60 độ C trong 15 phút hoặc có thể sử dụng các loại dung dịch làm sạch hạt giống có sẵn trên thị trường để mua về sử dụng. Tuy nhiên, bà con cần chọn lựa những nơi uy tín để mua sản phẩm. 

Đất trồng cũng là một phần quan trọng không kém khi đây là nơi sẽ lưu trữ rất nhiều bệnh gây nguy hại cho cây trồng. Vì vậy, nên chú ý vệ sinh đất trồng thật sạch, dọn dẹp và tiêu hủy các tàn dư còn sót lại từ vụ mùa trước bằng các biện pháp an toàn như sử dụng bột vôi rải lên bề mặt đất trước 15 ngày hoặc ngâm đất ngập trong nước từ 2 đến 3 ngày, bà con cũng có thể chọn cách xới đất để phơi khô.

Phân bón là một phần không thể thiếu trong quá trình canh tác. Tuy nhiên, bà con cần sử dụng một liều lượng phù hợp với tình hình của cây trồng hiện tại. Tránh sử dụng một loại chất dinh dưỡng quá nhiều hoặc quá ít có thể sẽ gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển và cho ra quả của cây. Lưu ý, không nên sử dụng phân tươi để thay thế cho phân hữu cơ, vì phân tươi có thể làm cây trồng nhiễm thêm nhiều bệnh khác do vi khuẩn từ phân tươi gây ra.

Ngoài những cách trên, bà con có thể kết hợp thêm với biện pháp xen canh, trồng xen kẽ dưa leo với những loài cây khác. Nhưng không nên chọn những cây thuộc họ bầu bí đã nêu ở trên vì có thể khiến bệnh lây lan thêm. Đồng thời, bà con cũng có thể kết hợp tạo thêm môi trường sống cho các loài côn trùng thiên địch với bọ dưa để ngăn chặn chúng phát triển và phá hoại cây. 

Bà con cũng có thể sử dụng một số loại thuốc phòng bệnh cho cây đang bán trên thị trường. Tuy nhiên, chỉ nên sử dụng vào những ngày nắng, khi có tình trạng bọ quậy phá kéo dài. Vào những ngày mưa có thể giảm bớt liều lượng thuốc để bảo vệ sức khỏe cho người tiêu dùng.

Biện pháp xử lý bệnh

Khi phát hiện tình trạng cây bị phá hoại bởi bọ dưa, bà con có thể sử dụng biện pháp thủ công để ngăn chặn. Bằng cách nhổ bỏ cây và đem đi tiêu hủy như đốt hoặc chôn sâu dưới đất để tiêu diệt bọ. Để bệnh không lây lan sang những cây khác, tại nơi phát hiện bệnh cần rải bột vôi lên bề mặt của đất để tiêu diệt các tàn dư còn sót lại như trứng hoặc ấu trùng của bọ.

Đối với biện pháp hóa học, bà con có thể sử dụng một số loại thuốc đang được bày bán trên thị trường có chứa các hoạt chất Cyromazine, Thiamethoxam,…Bà con có thể tham khảo sản phẩm Đại bàng của chúng tôi

Câu hỏi thường gặp