Bệnh chảy gôm trên cây có múi
Loại bệnh này còn có tên gọi khác là nứt thân, xì mủ, thối trái. Bệnh thường do hai gốc nấm chính gây ra đó là Phytophthora parasitica và Phytophthora citrophthora. 2 loại nấm này tấn công trực tiếp lên các bộ phận như bộ rễ, thân, lá, cành và quả gây thiệt hại về năng suất và giảm chất lượng.
Ban đầu, nấm bệnh sẽ xâm nhập vào cây qua các vết xước hoặc tổn thương ở rễ và phần thân cây sau đó gây ra những vết thối hoặc nứt. Những vết nứt này chạy dọc theo thân và chảy ra chất dịch màu vàng sau khi khô lại có màu nâu trong. Bệnh sau khi phát triển mạnh sẽ làm thân xì mủ, hư hại và khô đen hoặc làm cho rễ bị thối. Từ đó cây không thể vận chuyển và hấp thụ các chất dinh dưỡng dẫn đến bộ lá bị vàng, sau đó rụng dần khô cành và chết. Nếu trên cây đang có quả, nấm sẽ tấn công lên quả làm quả bị thối, hư hại và rụng.
Bệnh thường xuất hiện và lây lan mạnh vào mùa mưa khi có điều kiện thuận lợi để nấm bệnh phát triển
Đối tượng gây hại
Hiện nay, bệnh đã được ghi nhận gây hại lên hầu hết tất cả các giống cây có múi như: Cam, Bưởi, Quýt, Chanh. Bệnh gây hại đều có tình trạng chung là xì mủ ở thân hoặc thối quả, thối rễ.
Dấu hiệu của bệnh
Khi thăm vườn, bà con cần quan sát và chú ý đến các cây có bộ lá bị vàng, thường là phần gân lá. Sau đó, bà con cần tiếp tục kiểm tra phần gốc, nếu thấy xuất hiện các vết nứt dọc theo thân hoặc phần gốc bị úng nước, thối nâu, chảy mủ thì đó là dấu hiệu của bệnh.
Thông thường ở cây bị bệnh phần rễ sẽ trở nên thối đen, cây ít rễ hoặc rễ ngắn, vỏ rễ có xu hướng tróc ra khỏi lõi. Đây cũng là một dấu hiệu quan trọng để bà con chúng ta nhận biết bệnh.
Bà con cần lưu ý, bệnh thường xuất hiện ở trên thân chính của cây, nằm ngay phía sát mặt đất thuộc phần cổ rễ hoặc thậm chí là ở các vết ghép nếu bà con lựa chọn cây ghép để trồng. Nên bà con cần quan sát kỹ vì những bộ phận này ít khi được chú ý đến.
Điều kiện phát triển bệnh hại
Nguồn gốc căn bệnh là do nấm, thế nên bệnh phát triển mạnh trong môi trường có độ ẩm cao, đất luôn trong điều kiện thường xuyên ẩm ướt. Bệnh lây lan chủ yếu nhờ nước mang những bào tử nấm và sợi nấm từ cây này sang cây khác. Đặc biệt khi vào mùa mưa, vườn cây có độ ẩm cao, vườn cây không được cắt tỉa thông thoáng khiến nấm bệnh lây lan mạnh gây ra dịch bệnh khó kiểm soát.
Nguyên nhân phát sinh bệnh hại
Vùng đất trồng của bà con có thể đang bị trũng, thấp, tình trạng thoát nước kém nên dễ hình thành nấm bệnh và lây lan nhanh.
Trước khi trồng, bà con cũng chưa xử lý đất đúng theo quy trình và trồng cây quá dày so với mật độ cho phép
Đồng thời trong quá trình canh tác, bà con thường xuyên sử dụng phân hóa học khiến đất mất cân bằng dinh dưỡng và làm đất bị chua, mất tầng đất mùn làm giảm môi trường cho các loại nấm đối kháng phòng bệnh phát triển.
Mức độ ảnh hưởng
Đây là một bệnh nguy hiểm và lây lan nhanh đối với các loại cây có múi, tuy nhiên nếu phát hiện kịp thời và điều trị, bệnh sẽ sớm được cải thiện dứt điểm. Khi cây bị mắc bệnh, bộ rễ bị ảnh hưởng khiến cây không thể phát triển, quả bị thối rụng hoặc không thể lớn do đó gây thiệt hại nặng về kinh tế. Đặc biệt, khi cây bị bệnh nặng mà không có biện pháp can thiệp kịp thời có thể dẫn đến tình trạng chết cây.
Biện pháp phòng bệnh
Đối với việc lựa chọn giống ghép, bà con nên lựa chọn cây có mắt ghép cao giúp cây hạn chế bị bệnh. Tuy nhiên không lựa chọn mắt ghép quá cao vì như thế cây sẽ yếu và dễ gãy nếu gặp thời tiết không thuận lợi
Bà con nên trồng cây theo mật độ đã được khuyến nghị, không trồng quá dày. Tùy theo từng giống và loại cây sẽ có khoảng cách trồng và canh tác khác nhau
Vùng đất trồng cần phải thoáng, ráo nước, hệ thống thoát nước phải tốt
Vào mùa mưa, bà con tuyệt đối tránh gây tổn thương cây ở thân cây và nhất là vùng rễ cây
Bà con phải tỉa cành sát mặt đất, cành sâu bệnh thông thoáng, luôn kiểm soát độ ẩm không nên để độ ẩm của vườn quá cao. Đặc biệt, gốc cây phải luôn thoáng, bà con không tủ cỏ rác, bồi bùn vào phần rễ và gốc cây.
Trong quá trình chăm sóc bà con cần bổ sung dinh dưỡng cân đối. Nên sử dụng phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục có ủ nấm đối kháng trichoderma để bổ sung cho cây và hạn chế sử dụng phân hoá học.
Bà con có thể dùng vôi quét trực tiếp lên thân cây phía cổ rễ và cách mặt đất khoảng 1m để chủ động ngăn ngừa nấm bệnh tấn công cây.
Khi vào mùa mưa, bệnh phát triển ở giai đoạn cao điểm nên bà con nên thường xuyên thăm vườn và kiểm tra tình trạng các cây để xử lý kịp thời nếu dịch bệnh xuất hiện
Biện pháp xử lý bệnh
Biện pháp sinh học
Khi đã xác định được chính xác bệnh chảy gôm, xì mủ. Bà con cần cách ly ngay cây bị bệnh với các cây khác. Vệ sinh và loại bỏ phần bị nấm bệnh thật sạch sẽ và sử dụng vôi để quét lên phần nấm bệnh đã xử lý, duy trì liên tục đến khi thấy bệnh không còn phát triển nữa. Đồng thời dùng vôi rải quanh gốc để sát trùng tránh lây lan các cây liền kề
Sử dụng chế phẩm sinh học EM hoặc nấm đối kháng trichoderma bổ sung cho cây. Các chế phẩm sinh học này có chứa các gốc nấm đối kháng và vi sinh vật có lợi giúp đẩy lùi và tiêu diệt nấm bệnh. Tuy nhiên, phương pháp này khá tốn thời gian và chi phí, hiệu quả cũng không được 100 % nhưng an toàn cho quý bà con và phù hợp với những vườn cây đang canh tác theo phương pháp hữu cơ.
Bà con lưu ý, biện pháp sinh học này chỉ nên áp dụng khi bệnh chỉ vừa mới xuất hiện và chưa hình thành dịch lây lan. Khi bệnh đã vượt quá tầm kiểm soát thì khuyến khích bà con nên áp dụng biện pháp hoá học để hạn chế chi phí và đạt hiệu quả một cách cao nhất.
Biện pháp hoá học
Cũng giống như biện pháp sinh học, điều đầu tiên khi bà con phát hiện bệnh xuất hiện trên vườn cây nhà mình là tiến hành cách ly ngay cây bị bệnh, không để lây lan sang cây khác gây khó xử lý.
Tiếp theo, bà con cần dùng công cụ vệ sinh sạch phần bị xì mủ. Nếu nấm bệnh ăn sâu vào phần lõi gỗ cũng cần loại bỏ sạch sẽ phần này.
Sau khi vệ sinh sạch sẽ, bà con hãy tham khảo sử dụng loại thuốc trừ bệnh của Nghi Anh là Kibul, Nazosi,…dùng theo liều lượng hướng dẫn ghi trên mỗi nhãn thuốc và quét trực tiếp vào phần vừa vệ sinh. Bà con nên duy trì cách điều trị này 2-3 lần, mỗi lần quét cách nhau khoảng 10-15 ngày để điều trị dứt điểm bệnh tránh gây lây lan
Thuốc trừ bệnh
Quá trình cuối là quá trình phục hồi cây. Sau một thời gian bị bệnh, bộ rễ của cây ít nhiều đã bị hư hại thế nên bà con có thể sử dụng sản phẩm Humate, Hero,… loại phân bón có chức năng kích thích và phục hồi bộ rễ trên thị trường để tưới cho cây. Bà con nên thực hiện quá trình này khi đã thực hiện xong việc điều trị bệnh dứt điểm cho cây.
Phân bón lá
