Hồ tiêu là một loại cây công nghiệp lâu năm cho giá trị thu nhập kinh tế cao. Cây được canh tác chủ yếu ở vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Có thời điểm, giá của hồ tiêu đạt đỉnh hơn 200 nghìn/1kg. Chính vì vậy, đã xảy ra tình trạng bà con ồ ạt chạy theo chuyển đổi cây trồng cũ sang cây hồ tiêu. Từ đây nhiều vấn đề đã xảy ra như bà con không chú ý kỹ thuật canh tác và xử lý bệnh từ đó khiến dịch bệnh xuất hiện ngày càng nhiều làm cây chậm phát triển, ảnh hưởng đến năng suất thu hoạch. Một trong số mầm bệnh ghi nhận xuất hiện nhiều nhất trong vườn của bà con nhất là bệnh rỉ sắt, tảo ở lá. Vậy làm cách nào để có thể ngăn chặn và điều trị bệnh, mời bà con cùng tìm hiểu với chúng tôi qua bài viết sau.
Bệnh gỉ sắt tảo lá hồ tiêu
Bệnh gỉ sắt ở cây hồ tiêu còn được nhiều bà con gọi là bệnh đốm lá tảo đỏ. Bệnh do một loại nấm tảo mang tên Cephaleuros virescens ký sinh trên lá. Bệnh có thể gây hại trên lá, quả, cành và xuất hiện quanh năm. Tuy nhiên vào mùa khô bệnh thường ít phát triển và gây hại hơn, vì vậy vào khoảng thời gian mùa mưa bà con nên chú ý thăm vườn phòng bệnh thường xuyên để hạn chế bệnh phát sinh và gây hại.
Đối tượng gây hại
Bệnh phát triển và gây hại trên tất cả các giống tiêu địa phương và ngoại nhập như tiêu Vĩnh Linh, tiêu Trâu, Tiêu Sẻ, Tiêu Srilanka,…
Dấu hiệu của bệnh gỉ sắt tảo lá
Đúng như tên gọi đốm lá, gỉ sắt, dấu hiệu của bệnh xuất hiện khá rõ rệt. Đầu tiên, phần trên mặt trên của lá xuất hiện những chấm tròn nhỏ với nhiều kích cỡ khác nhau. Lúc mới xuất hiện kích thước thường từ 3-5mm và có màu hơi xanh vàng nhưng đến giai đoạn cây bị nhiễm bệnh nặng, vết bệnh có thể lên tới 1cm và chuyển dần sang màu nâu. Nếu bà con quan sát kĩ sẽ thấy phần chấm tròn hơi nhô cao hơn so với mặt lá, vết bệnh có cảm giác như một lớp nhung mịn phủ một lớp phấn màu nâu giống như rỉ sắt. Ngoài bộ lá, bà con cũng cần lưu ý khi bệnh còn có thể lây lan sang cành, gié tiêu thậm chí còn bám vào các kẽ hạt.
Nguyên nhân phát sinh bệnh hại
Như đã nói ở trên, bệnh do một loại nấm tảo Cephaleuros virescens gây ra. Ở Việt Nam bệnh xuất hiện quanh năm và rất dễ xuất hiện. Vì loại nấm này còn có khả năng ký sinh trên nhiều vật chủ và cây trồng khác nhau, từ đó chúng có thể lây chéo mầm bệnh giữa các cây khác nhau trong cùng một vườn. Có thể vào mùa khô, nấm tảo không phát triển được do nhiệt độ cao và độ ẩm thấp, nhưng mầm bệnh sẽ không chết mà chúng tiếp tục tồn tại ký sinh trên lá, cành và chờ đến mùa mưa. Lúc này, mọi điều kiện khí hậu đều thuận lợi để cho chúng phát sinh và lây lan rộng gây hại cho bà con.
Ngoài ra, mầm bệnh của loại nấm này thường tồn tại ở dạng bào tử. Từ một vết bệnh nhỏ ban đầu có thể sinh sôi và phát tán hơn 3000 bào tử, thế nên chúng phát triển và lây lan với tốc độ rất khủng khiếp.
Điều kiện phát triển của bệnh
Thông thường bệnh sẽ manh nha phát triển vào tháng 7- 8 và đẩy mạnh phát triển vào tháng 9 – 10. Loại nấm này ưa phát triển trong môi trường mát mẻ, độ ẩm cao và diễn ra quanh năm. Đặc biệt là vào mùa mưa ở khu vực Tây Nguyên, khi mưa và nắng đều tăng làm môi trường trở nên nóng ẩm, nhiệt độ đạt từ 25 đến 32 độ C và độ ẩm vượt quá 80%.
Mức độ ảnh hưởng
Cây bị bệnh sẽ có lớp đốm gỉ bám hết lên toàn bộ bề mặt lá làm giảm khả năng quang hợp và trao đổi chất của cây. Từ đó làm cây không thể phát triển xanh tốt và cho năng suất kém.
Ngoài ra, sau khi phát triển mạnh trên lá, nấm tảo còn xâm nhập vào những đốt cành và chuỗi hạt. Những chuỗi hạt bị nhiễm bệnh làm gia tăng tỷ lệ rụng gié và hạt lép. Các cành cho mang quả yếu khó giữ quả, dễ nứt tạo điều kiện cho các bệnh khác xâm nhập và phát triển. Cây mang bệnh cho ra chồi mới không theo chu kỳ trong thời kỳ ra hoa, đậu quả làm hạt không phát triển được hoặc cho ra nhiều đợt quả làm kéo dài thời gian thu hoạch.
Từ đó có thể thấy, nếu bệnh tấn công và gây hại sẽ trực tiếp làm giảm năng suất và chất lượng tiêu của bà con, làm tiêu không đủ zem đủ độ dẫn đến giá cả thu mua thấp.
Biện pháp phòng bệnh
Theo ghi nhận, ở những vườn tiêu rậm rạp không được rong tỉa cành thường xuyên sẽ có tỉ lệ bệnh xuất hiện cao hơn. Chính vì vậy, vào mùa mưa bà con cần tăng cường dọn sạch vườn, rẫy và rong tỉa cành thông thoáng cây trụ đối với những vườn trồng tiêu trên trụ sống đảm bảo cây tiêu nhận được 70 – 80 % ánh nắng của mặt trời.
Sau khi thu hoạch quả xong, bà con cần loại bỏ những cành sát gốc đồng thời rửa vườn tẩy nấm tảo trước khi tiến hành phục hồi cây. Giai đoạn này bà con có thể sử dụng các loại thuốc gốc đồng phun trực tiếp lên cây.
Ngoài ra, bà con không nên trồng mật độ quá dày (>2000 cây/ha nếu trồng trên đất trống, < 500 cây nếu trồng xen cà phê). Những vườn, rẫy có để cỏ vào mùa mưa cần tiến hành cắt và dọn dẹp sạch thông thoáng phần gốc, phần đất trước khi trồng cũng cần xử lý tốt để loại bỏ mầm bệnh cũ.
Biện pháp xử lý bệnh
Trong quá trình canh tác, nếu nấm bệnh xuất hiện, bà con có thể sử dụng các loại thuốc chứa thành phần gốc đồng có tác dụng điều trị nấm, chẳng hạn sản phẩm của Nghi Anh như Nano Đồng
Đây được xem là biện pháp hiệu quả, tối ưu chi phí nhất cho bà con.
Bà con lưu ý:
– Phun thật kỹ từ trong thân rồi mới phun ngoài mặt lá nhằm đảm bảo diệt sạch mọi nấm bệnh còn tồn đọng. Phun thuốc vào lúc trời mát, tránh phun vào giai đoạn cây đang mang hoa đậu quả.
– Trong quá trình sử dụng thuốc, bà con cần tuân thủ an toàn, trang bị đồ bảo hộ đầy đủ và tuân thủ đúng thời gian cách ly của nhà sản xuất đưa ra.
– Các sản phẩm chứa hoạt chất diệt trừ nấm phổ rộng từ gốc đồng đều có nguyên tắc pha thuốc riêng, tuyệt đối không pha trộn chung các loại thuốc này với nhau vì sẽ làm mất tác dụng của thuốc.
