Giới thiệu bệnh hại
Bệnh sương mai trên tỏi tên khoa học là Peronospora destructor, bệnh sương mai có thể nói là một bệnh thường gặp trên cây tỏi vào những mùa có nhiều sương sớm, đây là điều kiện lý tưởng để bệnh phát triển và gây hại
Do đặc điểm đất trồng và khí hậu của một số khu vực nên tại một số vùng lấy cây tỏi làm đối tượng trồng chính để làm kinh tế. Vì vậy khi cây tỏi nhiễm bệnh năng suất giảm sẽ làm ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống của người dân những nơi này
Các bệnh như thối gốc, khô lá, thối mềm…rất phổ biến gây thiệt hại tới sản lượng tỏi và bệnh sương mai cũng là một bệnh xuất hiện nhiều và gây hại cho cây tỏi.
Đối tượng gây hại
Bệnh do nấm do nấm Pseudoperonospora cubensis gây ra. Tên tiếng anh trong từ điển của loại nấm này là Downy mildew.
Dấu hiệu của bệnh hại
Bệnh gây hại chủ yếu nhiều nhất là ở phần trên mặt lá. Ban đầu ta quan sát các đốm bệnh trên lá sẽ có kích thước nhỏ, màu sắc các đốm bệnh thường thấy là xanh nhạt, dần dần theo thời gian sẽ chuyển màu vàng úa, và giai đoạn cuối là nâu đậm.
Đúng như tên gọi, vào những buổi sáng sớm có nhiều sương mù ẩm ướt, hoặc những vùng đặc thù khí hậu nhiều sương mù, ta có thể quan sát rõ ở mặt dưới của lá nơi phần bệnh sẽ có lớp tơ nấm màu trắng nhạt hoặc vàng nhạt. Người ta gọi đó là lớp bào tử của nấm.
Khi bệnh phát triển nhanh, số lượng bào tử tăng trên 1 cây, bệnh nặng làm lá bị gãy gục và chết.
Cây tỏi còn nhỏ thì ít có khả năng bị bệnh gây hại hơn cây lớn hoặc cây già. Đối với các cây lớn thì quan sát thấy các lá già sẽ bị nấm xâm hại trước sau đó ảnh hưởng đến củ. Tiến trình nhiễm sẽ làm giảm lá, rụng lá, thân cây còi cọc, kém phát triển từ đó không có củ hoặc củ rất nhỏ có khi dẫn đến chết cây. Nấm sống và ủ bệnh từ trong củ trên thân và qua đông ở đó.
Nguyên nhân phát sinh bệnh hại
Bệnh do nấm Peronospora destructor (Berk.) Casp. In Berk. gây ra. Tên tiếng anh trong từ điển của loại nấm này là Downy mildew. Bệnh xuất hiện rải rác đầu tiên chỉ ở một vài ruộng sau đó lan sang các ruộng xung quanh, bào tử nấm lan truyền nhanh và mạnh mẽ nhờ gió.
Điều kiện phát triển bệnh hại
Bệnh xuất hiện và tiến triển mạnh mẽ nhất trong điều kiện nhiệt độ bên ngoài đạt ngưỡng thấp hơn 22 độ C, trời xuất hiện nhiều sương mù bao phủ. Đối với các khu vực có nhiệt độ cao và ẩm độ thấp thì sự phát triển và xuất hiện của nấm sương mai tỏi sẽ bị hạn chế rất nhiều. Do nấm gây ra sương mai trên cây tỏi không thể phát triển và phát tán trong môi trường khô và lạnh.
Mức độ ảnh hưởng
Bệnh sương mai bắt đầu tấn công cây tỏi từ phần lá già, sau đó lan sang thân và củ. Lá cây tỏi già nhiễm bệnh sương mai ban đầu nhận thấy sẽ có màu xanh nhợt hơn lá của những cây khỏe mạnh, mặt trên lá bệnh quan sát thấy có lớp bảo tử nấm màu trắng sữa hoặc như màu sương bám trên mặt phần lá bệnh. Vết bệnh chuyển màu xanh đỏ sau đó một thời gian. Nếu bệnh phát triển mạnh lá sẽ rụng hết, cây sẽ gục và chết.
Hai yếu tố nhiệt độ và độ ẩm chính là hai yếu tố chủ chốt để bệnh sương mai tỏi xuất hiện và phát triển. Điều kiện tốt nhất và lý tưởng là thấp hơn 22 độ C và trong môi trường với độ ẩm không quá cao, nhiều sương mù. Nhiệt độ cao là phần không thể tác động đến nấm gây bệnh sương mai tỏi, nhưng tạo ra khoảng không khô ráo thoáng mát là điều mà bà con hoàn toàn có thể tự chủ động được để tránh bệnh sương mai tỏi. Độ ẩm thấp sẽ là một nhân tố quan trọng để hạn chế tối đa sự phát triển của bệnh này.
Như đã kể trên, sương mai trên hành tỏi là một bệnh hại rất thường gặp trên cây hành, tỏi và các loại cây khác khi thời tiết vào mùa Đông. Theo đó bệnh gây hại lá cho hành, vốn là bộ phận quan trọng đối với người trồng hành, vì vậy thiệt hại kinh tế là rất lớn. Ngoài ra, khi bệnh nặng và lan đến củ cũng làm chất lượng của củ giảm đi rõ rệt, ảnh hưởng đến năng suất mùa vụ. Vậy nên nhà nông cần lưu ý phòng tránh bệnh để đảm bảo có mùa vụ bội thu, đem lại hiệu quả cao nhất về mặt kinh tế
Biện pháp phòng bệnh
Biện pháp giống:
Chọn thật kỹ giống cây trước khi tiến hành trồng. Chọn những củ khỏe mạnh có nguồn gốc rõ ràng. Ưu tiên các loại giống có sức kháng bệnh cao hoặc các loại có khả năng chống chịu bệnh hoặc biểu hiện nhẹ để trồng giúp hạn chế những thiệt hại của bệnh. Vì bệnh sương mai có ủ bệnh trong củ nên khi trồng bà con hết sức lưu ý để loại bỏ mầm bệnh khỏi củ từ ban đầu.
Biện pháp canh tác
Vệ sinh đồng ruộng thường xuyên, thu gom tàn dư có nguy cơ lây bệnh đảm bảo không có mầm bệnh ở đất hoặc khu vực lân cận
– Làm luống cao thoát nước tốt, tưới tiêu vừa đủ không tưới quá nhiều
– Hạn chế trồng màu cây, tưới đạm một cách hợp lý không để lá quá tốt dễ lây nhiễm bệnh.
– Khi trời mưa hoặc có sương độ ẩm cao thì lưu ý ngoài thoát nước ở đất còn thường xuyên kiểm tra tỉa bớt lá nếu thấy dấu hiệu nhiễm bệnh.
– Tránh trồng liền kề 2 vụ tỏi, dọn dẹp sạch sẽ đồng ruộng trước khi canh tác rau màu mới.
Biện pháp kiểm dịch thực vật:
Thường xuyên thăm nom vườn tỏi để nhanh phát hiện bệnh sương mai. Đặc biệt khi thấy trời mưa, độ ẩm không khí cao hay xuất hiện sương thì cần tăng tần suất thăm vườn. Khi phát hiện ra cây nhiễm bệnh thì cần nhanh chóng loại bỏ ngay cây ra khỏi ruộng trồng để tránh lây lan trên diện rộng.
Biện pháp xử lý bệnh
Kinh nghiệm truyền thống
- Bà con nên chọn giống kỹ ngay từ đầu. Khi phát hiện mầm bệnh thì lập tức tách cây nhiễm bệnh ra khỏi ruộng để tránh lây lan.
- Thường xuyên dọn dẹp phần gốc cây cho thông thoáng.
- Làm thoáng đất không để mặt đất bị úng hay quá ẩm ướt
- Dùng cót, dùng vải trắng phủ đất, hạn chế để lá tiếp xúc trực tiếp với đất. Sự ẩm ướt của đất cũng có thể khiến bệnh phát sinh và bị lây nhiễm nhanh và lan rộng hơn.
- Thường xuyên tỉa lá già của cây tỏi vì đây là bộ phận bị nấm bệnh tấn công đầu tiên trên cây tỏi.
Biện pháp hóa học
Khi phát hiện bệnh sương mai ở tỏi cần tìm loại thuốc phù hợp để phun. Một số loại thuốc của Nghi Anh bà con có thể tham khảo điển hình là thuốc trừ nấm Kibul, Nazosi có tác dụng làm sạch bệnh và đẹp mã, sử dụng khi bệnh mới xuất hiện
Thuốc trừ bệnh 
Kết hợp thêm Humate, Hero để kích thích bộ rễ phục hồi cây sau khi đã dùng thuốc trị bệnh
Phân bón lá 
Hoặc có thể sử dụng luân phiên các loại thuốc phòng trừ bệnh trên thị trường thường dùng có khả năng tiêu diệt nấm bệnh, hiệu quả mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nhưng cũng giúp bà con có thể an tâm hơn khi dịch bệnh hoành hành trên vườn tỏi.
Khi tiến hành dùng thuốc thì lưu ý cần đọc và làm theo đúng hướng dẫn sử dụng trên bao bì, đồng thời không quên tuân thủ nguyên tắc 4 đúng
Câu hỏi thường gặp
Bệnh sương mai phát sinh, phát triển ở giai đoạn nào trên cây tỏi?
Bệnh gây hại có đặc điểm như thế nào?
Xử lý bằng cách nào?
