Giới thiệu bệnh
Thán thư là loại bệnh quen thuộc trên cây trồng nông nghiệp. Và cũng là nỗi trăn trở, lo sợ của bà con nông dân vì loại bệnh hại này gây hại không chừa bất kỳ loài cây rau củ quả nào, kể cả hoa cây cảnh.
Bệnh thán thư hại chuối do nấm có tên Colletotrichum musae gây ra. Nấm bệnh tồn tại trên lá khô, lá đang hoai mục.
Đối tượng gây bệnh
Bệnh gây hại trực tiếp đến lá và quả chuối.
Triệu chứng, dấu hiệu của bệnh hại
Ở dạo đầu phát bệnh, mặt dưới phần mép lá xuất hiện những đốm màu thâm to bằng cúc áo. Chỉ một thời gian ngắn, những đốm thâm ăn phá lên mặt trên rồi chuyển sang cháy khô, lan rộng cùng viền vàng. Quan sát phần cháy khô sẽ thấy những đường vân chạy dọc gân hoặc các đường tròn đồng tâm. Đến lúc bệnh nặng các tàu lá bị gãy treo khô và thân chuối trở nên thối đen…
Đó là đối với lá còn ở quả, khi phát bệnh, trên quả xanh vỏ sẽ có đốm lõm tròn màu nâu sẫm ngả đen với viền nhạt. Trên quả vàng, những vết tổn thương có thể gộp lại tạo thành mảng lõm đen khá lớn. Thông thường, các quả bệnh sẽ chín sớm, phần thịt bị thối rữa. Không những vậy ta còn có thể thấy các triệu chứng xuất hiện ở đầu quả và hoa bị nhiễm bệnh trước đó. Và tất cả dấu hiệu, triệu chứng nêu trên có thể xuất hiện ở thời gian dài sau khi thu hoạch, vận chuyển và lưu trữ.
Nguyên nhân phát sinh bệnh
Colletotrichum, loại nấm có sẵn trong đất và môi trường là nguyên nhân gây nên bệnh thán thư ở chuối. Quá trình dịch chuyển của gió, nước, côn trùng trong không gian, cũng như các loài chim, chuột ăn chuối sẽ là phương thức phân tán các bào tử nấm này. Chúng lợi dụng những vết thương nhỏ trên vỏ chuối để xâm nhập vào, phát triển và gây ra những triệu chứng đã nêu trên. Bệnh có đặc tính lây lan nhanh và mạnh nên cây sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng khô và chết nhanh
Điều kiện phát triển bệnh hại
Nấm Colletotrichum là loại nấm ưa nhiệt. Vì thế vào khoảng thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao, lượng mưa không điều hòa, cây chuối cực kỳ dễ bị bệnh. Bệnh phát sinh ở những vườn có tuổi thọ từ 2 năm trở lên vì thời điểm này sức “đề kháng” của cây đã yếu đi, cùng với khoảng cách cây trồng quá nhỏ nhưng vườn có số lượng cây nhiều và tốt lá là điều kiện vô cùng thuận lợi để nấm tấn công cây chuối.
Mức độ ảnh hưởng
Chúng ta có thể thấy mức độ ảnh hưởng của nấm Colletotrichum là vô cùng đáng quan ngại. Khi nấm tấn công trên diện tích lớn với mức gây hại tối đa sẽ làm chết khô hàng loạt cây chuối, hoặc thậm chí cả vườn. Những quả chuối xanh bị nhiễm bệnh đồng nghĩa với việc chúng không thể chín như ý muốn và chín thì cũng không ngon nữa. Quả chín bị thán thư sẽ rất xấu, dễ bị thối. Đó là giả sử một, hai quả bị bệnh. Nhưng đối với nhà vườn, họ trồng chuối cả trăm hecta, coi đó là nguồn thu nhập chính, nếu chuối nhiễm và phát bệnh nó sẽ gây hại đến hàng trăm, nghìn quả, buồng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và kinh tế của nhà vườn. Chẳng những vậy, chuối bị bệnh buộc lòng người trồng phải dùng thuốc bảo vệ thực vật. Thế thì mức độ ảnh hưởng của nấm Colletotrichum không chỉ dừng lại ở việc gây thiệt hại, tổn thất cho người trồng mà còn cho sức khỏe của người tiêu dùng.
Biện pháp phòng bệnh
Hậu quả mà bệnh thán thư mang lại là rất nghiêm trọng. Vì vậy cần các biện pháp phòng ngừa để chủ động bảo vệ cho cây chuối. Đầu tiên, nên lưu ý cẩn thận tránh làm tổn thương mô chuối trong quá trình chăm sóc, thu hoạch, vận chuyển và lưu trữ. Chúng ta còn có thể dùng màng bọc nilon khi cây chuối ra buồng để tăng sự an toàn, tránh chuối bị nhiễm bệnh. Trong quá trình vận chuyển và lưu trữ, chịu khó thường xuyên làm sạch các trạm xử lý và kho trữ chuối. Cần rửa sạch chuối bằng nước nhằm loại bỏ nấm gây hại bám trên vỏ. Bên cạnh đó, cách xử lý quả sau khi thu hoạch bằng thuốc diệt nấm sinh học có chứa 10% Arabic gum cùng 1% Chitosan cũng giúp kiểm soát bệnh trong quá trình lưu trữ. Không những thế, một loạt các hỗn hợp chiết xuất từ thực vật như axit citric, rễ cây gừng, lá acacia albida, huyền diệp và chùm gọng cũng có tác dụng ngăn ngừa sự lây lan phát triển của nấm bệnh. Trong xuyên suốt quá trình trồng chuối, người trồng phải túc trực quan sát, kiểm tra tình hình cây; học hỏi những kiến thức liên quan đến việc trồng, chăm chuối để có khả năng nhận biết dấu hiệu và phát hiện bệnh trạng kịp thời. Bà con có thể phun cho buồng chuối chế phẩm mancozeb (0,25%) hoặc benzimidazoles (0,05%) sau đó bọc lại nhằm tránh sự nhiễm bệnh. Song song đó, cần thực hiện dọn vệ sinh, cắt xén các loại cỏ dại và các loại tàu lá đã già, chết khô hoặc do bệnh hại, thu gom và đốt tiêu hủy nơi xa vườn; giữ khoảng cách giữa các cây (mỗi bụi 1 cây mẹ và 1-2 cây con là hợp lý), không để vườn quá tốt, um tùm lá rất dễ tạo điều kiện cho nấm phát triển.
Biện pháp xử lý bệnh
Trong trường hợp chuối đã nhiễm bệnh và đạt ngưỡng 3% số cây mắc bệnh, bà con cần tạm dừng việc bón thúc. Vì bón phân trong lúc này chỉ tạo thêm điều kiện cho nấm tấn công và phát triển mạnh mà không giúp phát triển tốt để chống lại bệnh hại. Ngừng việc cung cấp dinh dưỡng bổ trợ cho cây, thay vào đó bà con nên sử dụng các loại thuốc có tác dụng trừ nấm bệnh, bệnh nặng bà con có thể phun định kỳ 5 ngày 1 lần, bạn hãy tham khảo 1 số loại thuốc có chứa hoạt chất trừ nấm của Nghi Anh như: Kibul, Nazosi,…vừa có tác dụng diệt nấm vừa tăng sức đề kháng cho cây trồng
Thuốc trừ bệnh
Thán thư hại cây trồng nói chung và thán thư ở chuối nói riêng là một trong những bệnh khó tránh khỏi và có hậu quả vô cùng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng thu hoạch cây. Vì thế, bà con hãy tích cực tìm hiểu và luôn luôn trong trạng thái chủ động phòng bệnh và kịp thời ngăn chặn khi có bệnh phát sinh. Tuy nhiên không nên quá phụ thuộc, lạm dụng các loại hóa chất bảo vệ thực vật.
