BỌ XÍT XANH HẠI LÚA

Lúa hiện nay được xem là một trong 5 loại thực phẩm chính của thế giới. Theo người xưa cũng là loài lương thực trong Lục cốc. Có nguồn gốc ở khu vực Đông Nam Á và châu Phi. Gạo lúa hằng năm đã cung cấp hơn 1 phần 5 toàn bộ lương thực thực phẩm tiêu thụ của thế giới. Ở Việt Nam, lúa là cây lương thực chiếm vị trí rất quan trọng trong cuộc sống của bà con. Là thực phẩm chính trong bữa ăn, cung cấp nguồn năng lượng khổng lồ giúp cơ thể đủ sức khỏe hoàn thành những công việc hằng ngày. Theo thống kê của các tổ chức lương thực toàn cầu, hiện nay có 3 quốc gia sản xuất gạo lớn nhất thế giới bao gồm Trung Quốc, Thái Lan và Indonesia. Trước đây năm 2008, Việt Nam đã đứng vị trí thứ 2 thế giới về xuất khẩu lúa gạo mang lại giá trị vô cùng lớn cho người nông dân. Nhưng giá thành hiện nay của gạo chưa mang lại sự đột phá trong cuộc sống của người làm lúa, chưa tương xứng với sự đầu tư thời gian và tiền của trong chăm sóc.

Lúa có thể đánh giá là một loài cây rất dễ mắc các loại bệnh và thu hút nhiều loại côn trùng, vi sinh vật gây hại. Một trong số đó là loài bọ xít xanh, chúng thường xuất hiện và gây hại trên cánh đồng lúa. Mời mọi người cùng tìm hiểu về loài sâu hại này 

Giới thiệu chung

Bọ xít xanh có tên khoa học là Nezara Viridula, thuộc họ Pentatomidae, là loại côn trùng có hại đối với cây trồng và gây thiệt hại nặng cho nền nông nghiệp nói chung. Chúng mang lại nỗi ám ảnh cho người dân bởi khả năng gây hại, đồng thời có mùi hôi khó chịu. Gây hại trên nhiều loại cây trồng khác nhau như cây ăn quả có múi (Cam, quýt, bưởi,…), cây lương thực (lúa). Loài bọ xít này chủ yếu hoạt động vào ban ngày, ở mỗi giai đoạn sinh trưởng khác nhau có những hình dạng và tập tính gây hại khác nhau, cũng chính điều đó người nông dân nếu không phòng trừ kịp thời thì rất khó có thể tiêu diệt triệt để loài côn trùng này. 

Đặc điểm hình thái

Bọ xít xanh trong quá trình sinh trưởng đều mang những nét đặc trưng chính của loài côn trùng. Trải qua 3 giai đoạn vũ hóa, cụ thể:

– Thành trùng: Chúng có hình ngũ giác, màu xanh lá cây, có chiều dài khoảng từ 12 đến 15 centimet. Ở hai bên góc vai có 2 chấm đen, râu ở đầu có 5 đốt chính với 2 đốt cuối màu đỏ nâu. Có kích thước to hơn các đốt chân râu khác. Bàn chân chúng có 3 đốt, phủ nhiều lông. Có thời gian tồn tại khoảng 1 đến 2 tháng.

– Sâu non: Ở giai đoạn này giống như các loài côn trùng khác có 5 tuổi, phát triển từ khoảng 18 đến 28 ngày với kích thước khác nhau ở từng độ tuổi và màu sắc cũng không đồng nhất với nhau. Ở độ tuổi thứ 1 sống tập trung, tuổi thứ hai chúng bắt đầu phân tán và có màu hơi đỏ nâu. Ở tuổi thứ 3 chuyển màu sang xanh lục. Tuổi thứ 4 và thứ 5 có màu xanh lục với mầm cánh tương đối phát triển.

– Trứng: Có hình trụ tròn, màu vàng óng, dần chuyển sang màu đỏ trước khi nở. Trứng đẻ thành khối xếp thành nhiều hàng ở phía dưới phiến lá. Thời gian nở trong vòng từ 5 đến 7 ngày.

Đối tượng gây hại

Bọ xít xanh gây hại trên rất nhiều loài thực vật khác nhau, mang lại những khó chịu kể cả mặt tinh thần lẫn vật chất cho người nông dân. Với đặc tính ưa thích những loài cây có múi như cam, quýt, bưởi,… Và một số loài cây lương thực thực phẩm như lúa.

Dấu hiệu gây hại

Khả năng gây hại của loài côn trùng này trên nhiều loại cây trồng khác nhau chính vì thế hậu quả, triệu chứng gây hại cũng khác nhau. Đối với những loài cây ăn quả và cây có múi khiến trái bị nhỏ, những cây có múi có thể quả bị sượng, mất đi vị ngọt, khi bị chích trái theo thời gian trái dần dần bị nhỏ, trái quả sẽ chuyển sang màu vàng, sần sùi, chai cứng và cuối cùng là rụng. Nếu trái lớn bị bọ xít hại có thể dẫn đến thối vì bội nhiễm nấm hoặc một số sinh vật khác lợi dụng vào kết quả gây hại của bọ xít để gây hại.

Đối với lúa khi bọ xít xanh gây hại dẫn đến hạt lúa bị lép, vỏ trấu màu bạc trắng, giảm năng suất cây trồng thậm chí là vàng cây, chết cây. 

Đặc điểm sinh thái

Chúng là loài côn trùng ít di chuyển, đặc biệt vào những ngày nắng nóng (trên 30°C). Chúng thường ẩn nấp trong các kẽ lá rậm rạp không có ánh nắng chiếu vào. Một hoặc hai ngày sau khi giao phối, những con trưởng thành bắt đầu đẻ trứng, chúng thường lựa chọn đẻ trứng trong những khu vực có cành lá xum xuê. Tuy ít di chuyển nhưng chúng có khả năng di chuyển xa với quãng đường lên đến hàng cây số.

Ấu trùng mới nở tập trung xung quanh trứng một thời gian và thường chụm đầu vào nhau để giữ ẩm. Khi được hai năm tuổi bọ non bắt đầu phát tán rộng ra và chích hút nhựa cây, làm lép hạt, rụng hạt hàng loạt. 

Bọ xít xanh thường gây hại vào vụ mùa xuân sớm và hè thu, ở các ruộng lúa cạnh ruộng rau thường ghi nhận tình trạng bọ xít xanh gây hại nặng hơn.

Thiên địch

Trong tự nhiên, việc xuất hiện các loài côn trùng đối nghịch với nhau là một trong những quy luật phổ biến của tự nhiên. Có ý nghĩa quan trọng trong điều hòa hệ sinh thái, cân bằng tự nhiên sống.

Bọ xít xanh có một số loài động vật kẻ thù truyền kiếp của chúng như nhện bắt mồi, nấm ký sinh côn trùng Beauveria bassiana, ong ký sinh Trissolcus latisulcus,…

Biện pháp phòng ngừa

Như thế hệ cha ông ta thường nói “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, phòng ngừa có ý nghĩa quan trọng nhằm duy trì sự sống của cây đạt hiệu quả cao, chất lượng tốt. Để làm được điều đó, qua nghiên cứu chúng tôi khuyến cáo bà con một số phương pháp hạn chế bọ xít xanh gây hại như sau:

– Thường xuyên thăm đồng, phát hiện ổ dịch sớm. Đồng thời tổ chức diệt các ổ bọ xít xanh mới nở, sử dụng vợt bắt con trưởng thành.

– Bà con cần chọn lựa những giống lúa có sức đề kháng tốt, chất lượng cao, trồng sớm hoặc đồng loạt, luân canh với các cây không cùng ký chủ.

– Phát quang bờ ruộng và các khu vực lân cận, không tạo điều kiện thuận lợi cho bọ xít xanh đẻ trứng và trú ngụ.

– Gieo sạ hoặc cấy với mật độ vừa phải, tránh gieo dày làm cây kém phát triển, rậm rạp tạo điều kiện cho bọ xít tấn công gây hại.

Biện pháp xử lý

Để tiêu diệt bọ xít xanh hiệu quả cao. Bà con nên sử dụng các loại thuốc hóa học có tác dụng lưu dẫn, vị độc chứa hoạt chất như Alpha Cypermethrin có trong sản phẩm Đại bàng của Nghi Anh

Lưu ý, bà con nên sử dụng thuốc một cách hợp lý, với liều lượng vừa phải. Tránh gây ô nhiễm nguồn nước và giảm nồng độ chất hóa học ở hạt lúa, đảm bảo an toàn cho bà con.

Câu hỏi thường gặp