Giới thiệu bệnh sâu hại
Rầy mềm là một loại côn trùng gây hại cho mùa màng ở nhiều loại cây trồng khác nhau. Vì thế đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng, cần có những biện pháp khắc phục tình trạng trên. Sau đây, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về rầy mềm, cùng một số điểm quan trọng cần lưu ý nhé!
Rầy mềm hay còn gọi với tên khác là rệp bông (Danh pháp khoa học: Aphis gossypii) là một loại rầy thuộc họ Aphididae. Rệp là loài ký sinh sống trên cây họ đậu, cây họ cà độc dược, bầu bí dưa, cam quýt và nhiều loại cây trồng khác
Đây là loài có phân bố rộng rãi khắp nơi và ký sinh trên nhiều vật chủ khác nhau, rầy mềm cũng tấn công nhiều loại rau màu khác như cà chua, bầu bí, dưa leo, dưa hấu, ớt..
Rầy mềm tập trung ở điều kiện thời tiết khô và ít mưa.
Rầy mềm trưởng thành và rệp non thường sống tập trung ở đọt non, lá non của cây cà chua. Chúng chích hút nhựa từ đọt non nên làm đọt non và lá non bị xoăn lại, cây sinh trưởng kém đi, rụng hoa, rụng quả nhiều hơn không thể phát triển bình thường được, từ đó sẽ có vị đắng, năng suất cây trồng thấp, không chất lượng. Rầy mềm còn thải ra chất bài tiết tạo môi trường cho bồ hóng phát triển, từ đó làm giảm quang hợp của các cây trồng xung quanh.
Rầy mềm có thể làm ổ và xuất hiện gây hại cây trồng từ khi cây còn nhỏ trong vườn cho tới khi cây trưởng thành, đơm hoa, kết quả và thu hoạch. Rầy xuất hiện càng sớm thì càng gây thiệt hại.
Đặc điểm hình thái
– Rệp thường sẽ có hình bầu dục, nhỏ (dài khoảng 1.5-2 mm), cuối bụng của chúng sẽ có 2 phiến đuôi và 2 ống bụng ở cả 2 bên. Rầy trưởng thành sẽ có 2 dạng:
+ Dạng không cánh: chúng sẽ có thân màu xanh đen hoặc xanh thẫm và có phủ sáp; một số ít rệp sẽ có màu vàng xanh.
(B) Rầy mềm trên cây cải; (C) Rầy mềm dưa hấu; (D) Hình dáng rầy mềm; (E) Rầy mềm dưa leo.
+ Dạng có cánh: Đầu và ngực của rệp có cánh sẽ có màu nâu đen, bụng thì có màu vàng nhạt hoặc xanh nhạt, có khi là màu xanh đậm, ở ngay phiến lưng ngực trước có màu đen.
Đối tượng gây hại
Rệp thường sinh sống và phát triển rộng rãi ở nhiều khu vực khác nhau. Rệp phát sinh và gây hại trên nhiều loại cây trồng đa dạng như cà chua, ớt, khoai tây, đậu đỗ, dưa, thuốc lá, bông vải, cam, quýt, nhãn…
Triệu chứng gây hại
Ấu trùng và rầy trưởng thành thường sẽ tập trung ở mặt dưới lá. Chúng gây hại cho cây trồng bằng cách hút chất nhựa làm cho các phần trên cây này bị héo và để lại các vết thâm đen trên lá, đồng thời cũng sẽ truyền bệnh virus này cho cây khác.
Phân của rầy trưởng thành thải ra sẽ thu hút nấm đen làm ảnh hưởng sự phát triển, sinh trưởng trái và làm ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây. Ngoài ra còn là môi giới truyền bệnh truyền nhiễm Virus.
Đặc điểm sinh thái
– Rầy mềm thường hoạt động vào mùa khô, vào những ngày thời tiết khô và ít mưa rất thích hợp cho rầy phát triển. Rầy non sẽ sinh sống và phát triển ở các đọt cây còn non, chúng sẽ hút hết nhựa của cây và làm cho cây trở nên kém phát triển, lá bị xoăn héo lại.
Thiên địch
Rầy mềm hại cà chua trong tự nhiên sẽ có nhiều thiên địch như loài bọ rùa, các loài ong ký sinh khác.
Đầu tiên là bọ rùa có tên khoa học là Coleoptera. Ấu trùng của bọ rùa sẽ có hình tròn, kích thước của nó khá lớn và sẽ có nhiều màu sắc sặc sỡ, thường mang màu sắc đặc trưng là màu đỏ, cánh bóng vì thường xuyên ăn thịt (rệp) nhiều. Bọ rùa có một ít chấm nhỏ trên thân. Bọ cánh cam chuyên đi bắt và ăn loài sâu rầy, nó sẽ bám ở trên mặt sau lá.
Loài thiên địch thứ hai là ong ký sinh tên khoa học Tetrastichus brontispae và Asecodes. Loài ong này sau khoảng 17 ngày, ong trưởng thành và bắt đầu từ từ chui ra ngoài, có thể bay ra ngoài đồng. Ong trưởng thành sẽ tự tìm các ấu trùng hoặc nhộng của bọ cánh cứng để tiếp tục chu kỳ sinh sản kế tiếp của mình. Từ đó, mật độ của ấu trùng và nhộng của bọ cánh cứng bị giảm dần, không thể gây hại nghiêm trọng cho cây cà chua.
Biện pháp quản lý, phòng trừ rầy mềm
– Thường xuyên vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp và thu gom, tiêu hủy của thực vật từ cây trồng, làm sạch cỏ dại quang ruộng, ngắt đi lá già, nhanh chóng tỉa bỏ cành hoặc lá bị hại bằng tay khi phát hiện ra rầy gây hại.
– Bón phân đúng liều lượng, đúng chu kỳ, theo khoa học cho cây, mỗi ngày đều phải tưới nước đầy đủ cho cây sinh trưởng tốt, khỏe mạnh, tránh bón quá nhiều phân sẽ làm thừa phân đạm trong đất.
– Các loài thiên địch có trong vườn của bạn, tốt nhất bạn nên nuôi hoặc bảo tồn chúng, nên làm tổ cho các loài thiên địch của rầy trú ngụ, làm tổ như loài bọ rùa, dồi, kiến, nhện, nấm…
– Rầy mềm sinh trưởng và phát triển với mật số khá nhanh nên hãy thường xuyên kiểm tra đồng ruộng của bạn để phát hiện kịp thời những lá, đọt cây bị rầy ăn và có cách phòng bệnh và trị bệnh đúng lúc để dễ dàng tiêu diệt.
– Rầy mềm có khả năng truyền lây nhiễm bệnh virus nên thuốc trừ sâu chỉ có thể diệt được rầy, nhưng virus vẫn còn lan truyền và không hạn chế được bệnh. Trường hợp nếu dùng thuốc sớm, diệt rầy có số lượng lớn ở giai đoạn đầu thì khả năng truyền virus của rầy lây lan là không nhiều. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc trừ sâu nên để ý đến, hạn chế làm ảnh hưởng đến quần thể thiên địch của rầy mềm.
Biện pháp xử lý bệnh
Diệt rầy mềm bằng kinh nghiệm truyền thống
– Bạn xử lý rầy mềm bằng phương pháp thủ công khi rầy ở trên cây thành các đàn nhỏ diệt chúng bằng cách vò chúng hoặc lau sạch bằng khăn ẩm hoặc chổi sơn màu nước nhỏ.
Diệt rầy mềm bằng phương pháp sinh học
– Khi trồng cây trong lồng nhà kính, bạn có thể áp dụng phương pháp xử lý bằng sinh học để chống lại rầy mềm như sử dụng thiên địch muỗi vằn có ấu trùng ăn loài rầy mềm phá hoại (Aphiodorators aphidimyza). Hoặc sử dụng một loại ong ký sinh khác cũng có ấu trùng hình thành và phát triển bên trong cơ thể của Rầy mềm (Aphidius) .
Ngoài ra, còn có bọ rùa và ấu trùng của chúng ăn rầy mềm. Bạn có thể thu hút rầy mềm vào ruộng của mình bằng cách trồng thêm các cây cúc vạn thọ của Anh.
Diệt rầy mềm bằng phương pháp hóa học
– Phương pháp hóa học là phương pháp cuối cùng, cũng là phương pháp hiệu quả nhất nhưng nó cũng nhiều tác hại. Chỉ sử dụng phương pháp này trong trường hợp các biện pháp kiểm soát tự nhiên và sinh học này không hữu hiệu, bạn có thể tiêu diệt và kiểm soát lượng sản sinh của rầy mềm bằng cách sử dụng các loại thuốc có thành phần chiết xuất thực vật tự nhiên và có tác dụng tiếp xúc, nhưng cũng được hấp thụ lưu dẫn trong cây, bảo vệ cây khỏi các triệu chứng của rầy. Bà con có thể tham khảo một số sản phẩm điển hình của Nghi Anh như Báo hoa, Thánh sầu, Sumo, Đại bàng, Lửng mật,…
Thuốc trừ sâu 
Câu hỏi thường gặp
Cây cà chua bị rầy mềm tấn công có biểu hiện gì?
Thiên địch của chúng là loại nào?
Xử lý bệnh bằng cách nào?
