Ở đất nước Việt Nam của chúng ta, khi nhắc đến ngày Tết, chắc chắn không có một ai có thể không nghĩ đến hình dáng vàng ươm khoe sắc thắm cùng với mùa Xuân, đặc biệt là miền Nam. Có thể nói, với mỗi người dân ở miền Nam hoa mai đã trở thành một ký ức không thể phai nhòa, nó đại diện cho sắc Xuân, mà người dân thường hay nói là thấy mai là thấy Tết.
Từ khi sinh ra, mai đã xuất hiện trong mỗi gia đình, không có ai có thể định hình được khoảng thời gian nào mai xuất hiện ở nước ta. Chỉ biết rằng, mai là mùa xuân, là sứ giả của sự may mắn cho mọi nhà. Nếu ở miền Bắc với khí hậu lạnh, hoa đào tỏa hương sắc khắp miền Bắc Bộ, còn ở miền Nam, hoa mai ở từng ngõ ngách, góc sân của mỗi gia đình. Theo chu kỳ, khi mùa xuân đến cũng là mùa hoa mai nở rộ, những chồi non đua nhau đâm chồi nảy lộc đó là chữ Lộc mà ta thường hay nói đến.
Ở Việt Nam, loài hoa phổ biến nhất là mai vàng. Chúng thuộc loài cây rừng, thuộc họ hoàng mai, có những loại mai khác như hồng mai, bạch mai, mai tứ quý,… nhưng với khí hậu chúng xuất hiện với tần suất ít ở Việt Nam.
Với nhu cầu trang trí Tết, mai dần dần được sử dụng ngày càng nhiều. Ở khuôn viên mỗi gia đình thường xuất hiện từ khoảng 2-3 cây hoa mai. Điều đó chứng minh nhu cầu dùng hoa mai ngày càng nhiều. Tuy nhiên chúng cũng bị tác động bởi những loài côn trùng, sinh vật gây hại làm ảnh hưởng đến màu sắc, thẩm mỹ của cây.
Giới thiệu về rệp
Qua các tài liệu nghiên cứu, rệp được xếp vào là loài côn trùng gây hại cho cây bằng phương thức sử dụng những ống hút li ti chích vào thân cây, hút chất dinh dưỡng, diệp lục khiến cây còi cọc, thiếu chất lâu dài dẫn đến chết cây.
Cây hoa mai với đặc điểm là cây cảnh lâu năm, có tuổi thọ tương đối dài, có những cây có tuổi thọ từ 15-20 năm hoặc lâu hơn và mang lại với giá trị tương đối lớn dao động từ 50-100 triệu đồng. Nhưng để đạt được kết quả đó là cả một quá trình tìm tòi, nghiên cứu cách thức tiến hành chăm sóc cây mai, đặc biệt là các loại rệp gây hại mà nhiều người không biết đến.
Theo Wikipedia “Rệp là thuật ngữ dùng để chỉ khoảng hơn 80.000 loài côn trùng thuộc bộ cách nửa, bao gồm cả họ Rệp, gồm hai phân bộ: Phân bộ Cánh khác và Phân bộ cánh giống.” Xét về tỷ lệ gây hại của chúng xuất hiện rất nhiều đối với nhiều loại cây khác nhau. Trong đó có hoa mai.
Theo các nhà thực vật học, Rệp thường gây hại cho mai là rệp sáp, có danh pháp khoa học là Dysmiccocus sp. Thuộc Họ: Pseudococcidae, Bộ: Homoptera.
Đặc điểm hình thái của rệp
Rệp có thân hình bầu dục, thân thể màu hồng thịt, trên thân có phủ lớp sáp trắng nên mới gọi là rệp sáp, quanh thân có những đường tua sáp trắng dài đóng vai trò giữ chắc mục tiêu gây hại của chúng với khả năng bám dính rất chắc.
Rệp không vận động đi lại, cái này có vẻ mâu thuẫn với câu nói ở trên chúng di chuyển linh hoạt đúng không nào? Nhưng chúng di chuyển linh hoạt bởi khả năng lợi dụng các côn trùng khác khi bám vào cây như kiến, ong,… Rệp sáp là loại côn trùng nguy hại cho mọi loại cây bởi khả năng gây hại quanh năm, đặc biệt phát triển mạnh ở giai đoạn cuối mùa xuân, khi thời tiết bắt đầu khô và nóng hơn, đây cũng là giai đoạn bắt đầu vào mùa khô.
Đối tượng gây hại
Ở hoa lan, hoa hồng, hoa mai, cà phê, hồ tiêu,… chúng xuất hiện rất đa dạng với khả năng lây bệnh có thể nói là vấn đề nhức nhối với bà con nông dân. Đặc biệt là hoa hồng, hoa lan, hoa mai là những loài hoa có mức độ dính rệp sáp cao bởi đặc điểm sinh học và khả năng thích ứng với khí hậu. Khi giá trị của hoa mai đang dần ngày được tăng cao, người dân càng quan tâm hơn đến việc chăm sóc, tạo nếp, giữ hình thù đặc biệt cho cây để tạo nên sự bắt mắt cho người có nhu cầu sử dụng với mục đích để làm cảnh hay kinh doanh.
Dấu hiệu nhận biết
Rệp sẽ hút nhựa cây mai làm đọt xoăn lại, khiến lá vàng, cây sinh trưởng kém. Tại nơi có rệp gây hại xuất hiện nấm bồ hóng, kiến phát triển theo làm giảm diện tích quang hợp ở lá. Chúng gây hại quanh năm, đặc biệt vào mùa khô. Khi bị nhẹ, trên phiến lá của cây mai xuất hiện những đốm trắng nhỏ, sau đó theo thời gian chuyển sang vàng. Khi cây bị nặng rệp sáp sẽ bao phủ một lớp phấn trắng trên mặt lá thành từng mảng lớn, tiêu hóa dưỡng chất ảnh hưởng tới quá trình sinh học của cây, đồng thời kéo lùi thời gian phát triển của cây.
Đặc điểm sinh thái
Rệp sáp có khả năng sinh sôi rất mạnh, mùa xuân hè là mùa ưa thích của rệp sáp, tháng 5 đến tháng 9 rệp gây hại nghiêm trọng nhất, một năm chúng tiến hành sinh sản thành nhiều đợt khác nhau.
Rệp thường sử dụng những chiếc vòi li ti ở dưới thân để thực hiện thao tác chích vào thân cây hoặc lá để hút chất diệp lục, dinh dưỡng trong cây khiến cho cây không phát triển được.
Trong quá trình phát triển của cây, rệp có khả năng di chuyển linh hoạt, hoạt động mạnh trong suốt thời gian tồn tại cho nên khả năng sinh sản và lây lan rất cao. Chúng thường ẩn náu ở dưới mặt lá, thay nhau chích hút nhựa non làm cản trở quá trình quang hợp của cây. Dấu hiệu nặng chúng sẽ bị kém phát triển, còi cọc. Khi triệu chứng tương đối nặng sẽ dẫn đến cây bị còi cọc, kém phát triển mặc dù bón phân nhiều, chất lượng và năng suất của cây cũng giảm tương đối mạnh. Khi phòng trừ không kịp thời cây sẽ chết.
Các loài thiên địch của rệp
Ong bắt mồi, bọ rùa và nấm Verticillium là những kẻ thù không đội trời chung của rệp. Chúng sẽ thực hiện chức năng loại trừ những con rệp còn tồn tại ở những vị trí mà chúng ta không thấy bởi khả năng tìm kiếm con mồi của chúng.
Biện pháp hạn chế rệp gây hại
– Bà con bón phân cân đối, không cho nhiều đạm quá, hạn chế bón những loại phân vô cơ, phân chuồng vì khi ủ lâu ngày rệp sẽ xuất hiện và cắn rễ gây hại cho cây. Cho nên bón phân nhiều không phải là tốt đâu bà con nhé!
– Giữ vườn sạch sẽ, khô thoáng, cung cấp đủ độ thoáng để cho cây phát triển, dễ tiến hành quang hợp vừa giúp hạn chế bệnh hại cho cây mà còn giữ vệ sinh môi trường sống xung quanh.
– Quá trình chăm sóc cần loại bỏ ngay tư tưởng tiếc những cành đẹp mà dính rệp, trong những trường hợp đó cần nghĩ đến việc cứu cả cây mà cắt bỏ những cành có rệp tấn công.
– Tưới nước bằng vòi phun áp lực cao.
Biện pháp xử lý rệp tối ưu
Khi triệu chứng nặng nên sử dụng những loại thuốc phù hợp để tiêu diệt có hiệu quả rệp trên cây mai. Hãy tham khảo một số sản phẩm của Nghi Anh như Báo hoa, Thánh sầu, Sumo, Tia sét, Bay rầy, Đục quả, Lửng mật
Thuốc trừ sâu
