Sâu đục thân 5 vạch đầu nâu hại mía

Giới thiệu sâu đục thân 5 vạch đầu nâu

Nhắc đến các loại sâu bệnh hại mía gây thiệt hại ảnh hưởng lớn đến sản xuất của người nông dân thì có lẽ sâu đục thân năm vạch đầu nâu chính là nỗi ám ảnh lớn nhất. Loài sâu này có khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, phá hoại nghiêm trọng, làm giảm sản lượng thu hoạch đáng kể.Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông tin rõ hơn về loài sâu hại này qua bài viết dưới đây để có cách phòng trừ và tiêu diệt hiệu quả nhất.

Sâu đục thân 5 vạch đầu nâu có tên khoa học là Chilo infuscatellus Snellen, thuộc bộ Lepidoptera, họ Pyralidae. Loài sâu này có đặc điểm là ưa nhiệt độ thấp và có thể sinh trưởng, phát triển bình thường trong thời tiết lạnh. Sâu phân bố khắp các vùng trồng mía trên thế giới. Ở Việt Nam loài sâu này có ở tất cả các vùng trên cả nước nhưng xuất hiện nhiều hơn ở khu vực phía Bắc, và thường gây hại nặng hơn vào vụ xuân hơn vụ mùa.

Đặc điểm hình thái

Sâu đục thân 5 vạch đầu nâu trong năm sẽ phát sinh khoảng 5-6 đợt. 

Vòng đời của loài này trong mùa hè: trứng 5-7 ngày, sâu non 20-26 ngày, nhộng 5-8 ngày, trưởng thành 4-6 ngày; còn mùa đông vòng đời của chúng sẽ dài hơn, trứng đẻ thành ổ, mỗi ổ có 250- 300 trứng.

– Trứng: có hình bầu dục dẹt, khi mới đẻ có màu trắng, sau chuyển sang màu vàng nhạt, vàng tro; trước khi nở 1-2 ngày thể hiện rõ điểm đen. Trứng được đẻ thành từng ổ theo hình dạng vảy cá, thường có từ 1-3 hàng, nhiều nhất 5 hàng ở trên mặt lá.

– Giai đoạn sâu non: chúng đẫy sức đầu có màu đỏ đậm tối hoặc đen; dưới bụng có màu trắng mờ xen lẫn vàng nhạt hoặc màu nâu nhạt; mảnh lưng ở trước ngực có màu nâu đen, lưng có 5 vạch dọc. Sâu non bình thường có 5 tuổi, cá biệt hơn là có 7 tuổi.

– Nhộng: con cái dài hơn nhộng đực, khi mới hóa có màu vàng, mặt lưng có 5 vạch dọc màu nâu gụ, lỗ thở ở bụng hơi lồi, gần mép trước của mặt lưng đốt bụng thứ 5-7 có dấu chấm nổi, cuối bụng phía lưng có 4 gai xếp thành vòng cung, phía bụng có 2 gai,  gai thì đều ngắn, mọc thẳng và không thấy có lông.

– Con trưởng thành:

+ Ngài đực: đầu ngực có màu nâu vàng điểm màu nâu tối; bụng màu nâu xám; râu hình răng cưa; cánh trước màu vàng nâu có phẩy màu nâu đậm, có 4 đốm nâu thẫm óng ánh ở giữa cánh. Trên các đốm có pha các vảy óng ánh bạc và vàng kim; phía trong và ngoài buồng giữa cánh có một số phiến vảy nâu ánh kim; cùng với đường vân ngoài của cánh có một vệt dài rộng màu nâu, có dãy chấm đen, nâu đậm ở đường vân phụ ngoài, có 7 chấm đen ở vị trí đường mép ngoài cánh. Cánh sau màu nâu vàng nhạt, lông viền cánh màu bạc trắng.

+ Ngài cái: các đặc điểm không rõ bằng ngài đực, có thân dài hơn, râu đầu dạng sợi chỉ màu tro và màu nâu xám xen kẽ nhau; cánh trước màu vàng, có đốm nhỏ giữa cánh bé hơn và màu cánh nhạt hơn so với ngài đực; có cánh sau tương tự ngài đực.

Đối tượng gây hại:

Sâu đục thân 5 vạch đầu nâu chủ yếu gây hại trên cây mía và lúa.

Triệu chứng gây hại:

Khi sâu non nở ra sẽ phân tán, thường nhả tơ đu đưa rồi nhờ gió chuyển sang những cây mía lân cận. Chúng chủ yếu phá hại ở thời kỳ mía nảy mầm, ảnh hưởng đến mật độ cây. Sâu đục thân này phá hại nặng trên mía trồng vụ thu đông, mía gốc thu hoạch muộn có đốt lá vào mùa khô.

Nhộng của loài sâu đục thân này còn làm ổ bên trong thân cây và hóa bướm.

Đặc điểm sinh thái

Ngài cái của loài này có tính hướng quang mạnh, nên chúng bay vào đèn nhiều hơn ngài đực. Mỗi con ngài cái có thể đẻ từ 3-4 ổ trứng với khoảng  40-82 quả trứng/ổ. Một con có thể đẻ số trứng là 124-210 quả tuy nhiên chúng không bao giờ đẻ hết số trứng, mà sau khi chết trong bụng cũng vẫn còn từ 10-100 quả và nếu nhiệt độ thấp, mưa gió nhiều thì trong bụng sẽ còn lại nhiều trứng hơn.

Một năm sâu đục thân 5 vạch đầu nâu phát sinh 6 lứa, phát triển trong tất cả các giai đoạn sinh trưởng, phát triển trong điều kiện thích hợp là nhiệt độ thấp, nên có thể phát triển bình thường trong môi trường lạnh.

Thiên địch:

Sâu đục thân 5 vạch đầu nâu có khoảng hơn 20 loài thiên địch, trong đó phải kể đến tiêu biểu có:

Loài ký sinh gồm có ong xanh, ong kén vàng, ong kén trắng và ruồi xám.

Loài bắt mồi có nhện lùn, nhện chân dài, nhện lưới,… và các loại bọ cánh cứng như bọ xít mù xanh, bọ xít nước, bọ rùa đỏ, bọ đuôi kìm,…

Nhóm vi sinh vật bao gồm Nomuraea rileyi, NPV, vi khuẩn và Nosema bombyit.

Biện pháp phòng bệnh

Việc thực hiện các biện pháp phòng bệnh mới là cách tốt nhất giảm tác hại trước khi sâu non phát triển,sinh trưởng mạnh và gây hại cho cây trồng.

– Cần thực hiện các biện pháp canh tác hợp lý, đúng thời điểm, áp dụng đúng kỹ thuật và triệt để.

+ Biện pháp phòng ngừa sự sâu đục thân hiệu quả không khó là sau mỗi vụ thu hoạch, nên cày lật gốc rạ và kết hợp đốt rơm rạ để tiêu diệt mầm sâu bệnh còn ủ trong đất.

+ Nên trồng các loại cây thu hút thiên địch như tò vò và các loại ong ở xung quanh ruộng mía.

+ Để mang lại hiệu quả trị sâu bệnh tốt hơn việc phải triển khai phun thuốc thì nên cơ cấu mùa vụ, tổ chức đồng loạt và phải hoạt động vào thời điểm thích hợp. 

+ Tránh trồng mía vào các tháng khô hạn,không đốt lá sau thu hoạch,nên lột bỏ bẹ lá đầu tiên, vun luống nhẹ 2 – 3 lần giai đoạn đầu vươn lóng, và đảm bảo tưới nước đầy đủ trong mùa khô.

+ Vào khoảng tháng 3-4, khi phát hiện các đọt héo phải rút bỏ, và giết sâu non, nhộng trong cây héo ngọn bằng xiên nhọn hoặc cắt mầm héo sâu 5cm dưới mắt đất.

+ Thả ong mắt đỏ định kỳ 1 lần/tháng, mỗi lần thả 50 ngàn ong/ha, thả từ tháng thứ 1,5 đến tháng thứ 6 sau trồng (hoặc tái sinh gốc) ở những vùng khô hạn kéo dài.

+ Sử dụng thuốc trừ sâu Diaphos 50EC hoặc bón lót Padan 4G, Diaphos 10 H, liều lượng 30 – 45 kg/ha để  xử lý hom giống trước khi trồng.

Bên cạnh đó cần lưu ý:

Không nên bón quá nhiều đạm và kéo dài, bón cân đối NPK.

Bố trí cơ cấu mùa vụ thích hợp,, phơi ải hoặc ngâm nước để diệt nhộng.

Dùng các biện pháp thủ công: ngắt dảnh héo, ổ trứng; bẫy đèn đồng loạt bắt bướm…

Nếu diệt trừ bằng thuốc hoá học cần phun các loại thuốc lưu dẫn, vị độc, tiếp xúc, nội hấp như: Padan 95SP, Gegent 800WP…

Biện pháp xử lý sâu đục thân 5 vạch đầu nâu

– Kinh nghiệm truyền thống: Dùng bẫy bắt sâu thủ công bằng đèn bẫy sâu, ngắt bỏ những thân cây bị héo do sâu đục thân hoặc các ổ trứng sâu.

– Phun thuốc bảo vệ thực vật để tiêu diệt sâu, nhưng phải đảm bảo phun đúng loại thuốc và liều lượng hướng dẫn trên bao bì, không lạm dụng thuốc, nên sử dụng các các loại thuốc sinh học để hạn chế gây hại đến môi trường và sức khỏe mà trong thành phần có chứa hoạt chất như Thiamethoxam, Abamectin,… Thời điểm phun thích hợp nhất:

+ Với sâu đục thân 5 vạch đầu nâu thì thời điểm phòng trừ sớm hơn tốt nhất là từ trung tuần tháng 4 đến đầu tháng 5 dương lịch bởi vì loài sâu này thích nghi với nhiệt độ thấp nên có thể phát sinh liên tục trong các tháng mùa đông.

+ Không nên dùng thuốc trừ sâu hoà với nước phun khi cây còn nhỏ và đang ở giai đoạn đẻ nhánh rộ vì lúc này cây vẫn có khả năng đẻ thêm nhánh để bù vào các nhánh bị sâu phá hoại, không chỉ vậy còn có thể sẽ giết chết các thiên địch của sâu đục thân.

+ Ở những vùng thường bị sâu hại có thể dùng thuốc dạng hạt rải để đạt hiệu quả cao hơn.

Bà con hãy tham khảo một số sản phẩm của Nghi Anh như Chim én, Đại bàng, Lửng mật,…

Câu hỏi thường gặp