Sâu xanh da láng

Giới thiệu bệnh sâu hại

Sâu xanh da láng có tên khoa học là Spodoptera exigua, chúng thuộc họ Noctuidae và bộ Lepidoptera. Sâu xanh da láng là loài côn trùng ăn tạp, chúng trở thành một loại dịch hại nghiêm trọng đối các loài thực vật nhất là những loại cây, rau ngắn ngày. 

Đặc điểm hình thái

Sâu xanh da láng có hình dạng giống như sâu xanh nhưng có kích thước nhỏ hơn. Chúng dài 10-15 mm và có màu da xanh lục với 2 sọc vàng nâu chạy dọc 2 bên thân mình. Đồng thời chúng sẽ không có những u gai trên lưng như sâu xanh. Bướm cũng có kích thước nhỏ hơn và có màu nâu với 1 đốm vàng ở giữa cánh. Chu kỳ sinh trưởng của loại sâu này ngắn hơn nhiều so với sâu xanh và các loài sâu khác cùng họ Noctuidae, thường sẽ ngắn hơn khoảng 1 tháng. Chính vì điều này mà sâu xanh da láng thường phát triển và tăng số lượng khá nhanh, khả năng lây lan cũng nhanh và nguy hiểm.

Sau đây là các giai đoạn sinh sôi và phát triển của sâu xanh da láng:

Giai đoạn trứng: Đẻ thành từng cụm với khoảnh 50 – 150 trứng/ổ. Mỗi con có để với số lượng khoảng 300-400 trứng. Trứng được đẻ ngay mặt dưới lá, gần hoa cũng như phần đọt của cành cây đậu. Nhìn từ trên xuống trứng có hình tròn và nhìn từ hướng khác thì trứng có đỉnh, thuôn nhọn. Đường kính trứng từ 0,4-0,5 mm, mới để trứng có màu xanh đến vàng nhạt, từ từ chuyển sang màu trắng đục. Khi gần nở có chấm đen trên vỏ trứng và được phủ lớp lông màu trắng ngà. Thời tiết ấm áp thì trứng sẽ nở từ 2 – 3 ngày.

Giai đoạn ấu trùng: 

• Ấu trùng tuổi 1: Sâu có màu xanh lá hoặc vàng, phần đầu đen bóng và nhiều lông. Trên lưng xuất hiện các chấm to màu nâu nhạt, mỗi chấm có lông dài màu nâu, chiều dài của sâu từ 1,2 – 1,5 mm, phần đầu có chiều ngang lớn hơn thân mình, các sọc trên cơ thể còn mờ.
• Ấu trùng tuổi 2: Sâu khi mới lột xác có màu vàng nhạt hoặc xanh lá cây, các màu sắc đậm và rõ dần. Những đốt trên thân rõ dần và bụng có màu vàng xanh. Cơ thể có ba sọc màu trắng mờ, gồm một sọc giữa lưng, 2 sọc bên thân. Sâu có kích thước là 0,45 – 3,7 mm, kích thước vỏ đầu khoảng 0,36×0,25 mm. Thời gian phát triển thường từ 2 – 4 ngày.
• Ấu trùng tuổi 3: Các sọc nhạt màu trên cơ thể sâu bắt đầu rõ hơn. Khi lột xác sâu mang màu vàng xanh rồi chuyển sang xanh lá cây. Đầu bóng và màu vàng nhạt, mang nhiều lông. Chấm trên mình sâu nhỏ lại. Chân trong suốt và bụng màu vàng nhạt. Kích thước thân của sâu khi mới lột xác rơi vào khoảng 6,5 mm x 0,25 mm, kích thước vỏ đầu khoảng 0,56 mm x 0,39 mm. Thời gian sinh trưởng trong tuổi này là từ 2 – 3 ngày.
• Ấu trùng tuổi 4: Biểu bì của sâu lúc này bóng láng, sẫm màu hơn so với các giai đoạn tuổi 1 đến 3, mặt lưng của sâu có một sọc đen chạy dọc.
• Ấu trùng tuổi 5: Mặt lưng của sâu tuổi này sẽ có màu xanh lá hoặc hồng, phần dưới bụng có màu vàng. Đồng thời các sọc trên cơ thể hiện lên rõ ràng hơn. Khi đến cuối tuổi 5 thì sâu bắt đầu co rút lại, không ăn cũng không hoạt động và bò xuống đất để thành nhộng.

Giai đoạn nhộng: Sâu sẽ hóa nhộng bên trong đất. Nhộng lúc này sẽ có màu vàng nâu, nhộng có thời gian phát triển dao động khoảng từ 6 – 7 ngày.

Giai đoạn thành trùng: Ngài của sâu xanh da láng có màu trắng xám với chiều dài thân khoảng từ 7 – 10 mm, sải cánh rộng khoảng 20-25 mm, đồng thời đầu có màu xám, nhiều lông. Cánh trước mang màu xám và hơi ngả sang nâu, hình dạng thon dài và góc cánh hơi bầu với nhiều vân. Cánh sau với hình dạng màng, màu xám trắng, cánh các gân có màu đậm ở cạnh ngoài, kế cạnh ngoài là một đường viền có màu nâu đậm, còn ở ngoài cùng thì có lông trắng. Thời gian sống rơi vào khoảng từ 5 – 10 ngày, đối với một ngài cái có thể đẻ khoảng 300-400 trứng trong vòng từ 3-5 ngày.

Đối tượng gây hại

Sâu xanh da láng thường gây hại cho các loại cây, rau ngắn ngày như: Củ cải đường, bông cải, bắp cải, cần tây, đậu nành, đậu xanh, hành, ớt, bắp, đậu đũa, cà tím, rau diếp, khoai tây, khoai lang, cà chua,…

Triệu chứng gây hại

Khi mới xuất hiện bệnh ấu trùng non của sâu tạo thành các đám ở mặt dưới lá già tại tầng lá thấp để ăn lá. Khi dần phát triển thì ấu trùng sẽ kiếm ăn độc lập hơn, đồng thời phân tán trên khắp các khu vực trong vườn, chúng để lại các lỗ không đều ngay trên mặt lá. Đối với ấu trùng khi trưởng thành sẽ ăn hết lá trên cây con, dẫn đến tình trạng lá trơ xương, hoặc chỉ để lại gân lá. Khi ăn hết lá chúng có thể tấn công trái nhưng sẽ không ăn thân cây. Sâu xanh da láng gây ra khá nhiều thiệt hại nặng cho vườn đậu tương nếu không được xử lý kịp thời. Thậm chí có thể khiến cây sinh trưởng kém và dẫn đến chết cây. 

Đặc điểm sinh thái

Khi mới nở sâu xanh da láng sống tập trung xung quanh ổ trứng, vào ban đêm thì sâu sẽ gây hại mạnh mẽ hơn, ban ngày thời tiết nắng nóng chúng sẽ chui xuống đất. Sâu gây hại bằng việc ăn mất phần diệp lục trên lá, chỉ chừa lại một lớp biểu bì trắng. Khi đến cuối tuổi 1 thì sâu bắt đầu lây lan sang những lá khác, ăn phần thịt lá, khi mật độ sâu quá nhiều sẽ ăn trụi hết lá, cuống và trái non. Khi bị động sâu sẽ thực hiện nhả tơ và buông mình xuống đất. Đối với các loại cây họ đậu thì sâu xanh da láng sẽ gây hại từ cây đậu lúc còn nhỏ cho đến khi cây đã trổ hoa, tượng trái. Nếu không phát hiện kịp sâu sẽ gây hại bằng cách ăn hầu hết các bộ phận trên cây và khiến cây đậu không thể sinh trưởng.

Thiên địch

Sâu xanh da láng gây hại cây đậu tương sẽ có những loài thiên địch như: Nhóm ký sinh bao gồm hai loài ong kén nhỏ thuộc họ Braconidae và ruồi thuộc họ Tachinidae; còn có nhóm vi sinh vật như vi khuẩn tấn công gây bệnh lên sâu xanh da láng.

Biện pháp phòng bệnh

Sau đây là những biện pháp phòng sâu xanh da láng hại đậu tương hiệu quả mà bà con nên áp dụng cho vườn của mình. Bao gồm các biện pháp canh tác, kỹ thuật như sau: 

• Bà con hãy thường xuyên thăm và chăm sóc vườn đậu, nhằm để kịp thời phát hiện sớm ổ trứng sâu hại và ngắt bỏ chúng.
• Khi phát hiện sâu non còn nhỏ và sống tập trung thì bà con cần lặp tức bắt sâu non bằng tay để ngăn cản sự phát triển của chúng.
• Bà con có thể thực hiện luân canh vườn đậu cùng với tỏi để phòng trừ sâu hại.
• Tiến hành cày ải và diệt sâu, nhộng, đồng thời trồng cây với mật độ thích hợp để đảm bảo được sự phát triển.
• Sau mỗi lần thu hoạch bà con cần vệ sinh vườn thật kỹ càng để phòng trừ sâu hại.
• Hạn chế sử dụng các loại thuốc hóa học hoặc chỉ sử dụng khi thật cần thiết để bảo vệ các loài thiên địch như ong, ruồi ký sinh,…

Biện pháp xử lý bệnh

Đối với việc xử lý khi xuất hiện các dấu hiệu bệnh hại, bà con có thể sử dụng các loại thuốc nhóm Pyrethroid, Abamectin,…Bà con hãy tham khảo một số sản phẩm của Nghi Anh như chim én, Đại bàng, Lửng mật,…

Câu hỏi thường gặp