Bệnh đen thân là bệnh hại thường xuất hiện trên cây hoa lan, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây. Bệnh hại này được người trồng lan, các nhà vườn đặc biệt quan tâm và chú trọng đến những biện pháp phòng chống bệnh hại. Bệnh đen thân cây con hoa lan xuất hiện nhiều nhất vào mùa mưa, lúc thời tiết có nhiều độ ẩm. Vậy làm thế nào để bà con nhận biết được các triệu chứng bệnh hại và có những biện pháp nào để có thể khắc phục được hại này. Bà con hãy tham khảo trong bài viết này.
Giới thiệu bệnh hại
Bệnh đen thân cây con hoa lan là bệnh hại do nấm Phytophthora cactorum hoặc Phytophthora palmivora gây ra. Một số nghiên cứu cho thấy nấm Pythium ultimum cũng có thể gây ra bệnh đen thân ở cây con hoa lan tuy nhiên khó xác định hơn.
Hai loại nấm gây hại này nhìn chung rất giống nhau nhưng bằng hình thức xác định kỹ thuật về hình thái của mỗi loại nấm thì người ta có thể xác định được riêng từng loại.
Bệnh đen thân cây con hoa lan gây triệu chứng nâu đen ở phần gốc giả đến phần nhánh lá của cây con hoa lan. Dấu hiệu bệnh có thể lan rộng đến các bộ phận khác của cây lan và khiến cây chết.
Đối tượng gây hại
Nấm Phytophthora cactorum hoặc Phytophthora palmivora gây hại ký chủ chủ yếu trên cây lan họ Cattleya, Aerides, Ascocenda… và các giống lai của chúng, ví dụ như giống lan Brassocattleya và Laeliocattleya.
Bệnh hại thường thấy trên các loại hoa lan được gây giống trồng đại trà trong nhà vườn như lan Kim Điệp, Giả Hạc, Kèn, Trúc Quan Âm, hiếm khi xảy ra với các loại lan rừng tự nhiên.
Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết bệnh hại
Khi quan sát trên bề mặt thân cây lan, có thể thấy vết bệnh bắt đầu là những vùng nâu đen nhỏ xuất hiện trên rễ cây, phần gốc giả của cây. Khi vết bệnh lan rộng nhất, có triệu chứng rõ rệt nhất chúng có thể lan ra toàn bộ phần thân và cả phần lá của cây.
Nhìn chung vết bệnh khiến thân cây bị yếu dần, nhũn, úng nước. Vết bệnh già sẽ có mày đen và sau đó bạn có thể thấy những vết nấm mốc màu trắng bao phủ lên trên vết bệnh. Khi thân cây bị nhũn nước chứng tỏ cây đã hư hỏng toàn bộ cơ quan nên cây sẽ chết dần.
Về phần rễ cây, các nốt đen xuất hiện trên rễ, các vết bệnh này cũng dần dần lan rộng khiến rễ cây đen và hư hại dần. Các rễ cây không thể đảm nhận chức năng vận chuyển chất dinh dưỡng đến các bộ phận, dẫn đến các bộ phận khác cũng hư hại dần.
Nguyên nhân phát sinh bệnh hại
Bệnh hại được xác định phát sinh và lan truyền từ những bào tử nấm nhiễm bệnh, vậy nên nguyên nhân phát sinh bệnh được xác định là do mầm bệnh được hình thành và có trong môi trường. Mầm bệnh được lan truyền từ cây này sang cây khác thông qua điều kiện thuận lợi, thông qua các vật trung gian hoặc yếu tố tự nhiên khác.
Các nấm gây bệnh xâm nhập và phát triển qua các vết xước trên thân cây lan, qua côn trùng chích hút thân cây, do va đập, do các dụng cụ được nhà vườn dùng trong quá trình chăm sóc cây.
Các giá thể lan lâu năm, không được chăm sóc, sống trong môi trường nhiều độ ẩm, kém chất sinh dưỡng, các giá thể có triệu chứng mục cũng là nguồn phát sinh bệnh hại này trên cây lan.
Điều kiện phát sinh bệnh hại
Bệnh hại được hình thành từ những mầm bệnh là các bào tử nấm màu trắng chứa túi bào tử. Túi bào tử có hình giống quả chanh và có cuống ngắn (gốc bào tử) và chứa túi bào tử nhú.
Các bào tử này được xác định là phát sinh, phát triển trong điều kiện mốc nước và cần nước để bào tử phát tán, nảy mầm trên vật chủ. Các bào tử này phát tán, lan truyền trong khi tưới nước và dễ dàng lây lan từ cây bệnh này sang cây bệnh khác.
Mức độ ảnh hưởng
Khi vết bệnh còn nhỏ hầu như không ảnh hưởng lớn nhưng khi vết bệnh lan rộng thì khó có thể điều trị bệnh hại. Ngoài ra bệnh hại có thể dễ dàng lây lan nên sẽ tác động đến cả vườn lan nếu như chỉ có một cây lan bị bệnh. Vậy nên trong quá trình chăm sóc cây trồng, bà con cần chú ý đến những biểu hiện phát sinh trên thân cây để nhanh chóng điều trị bệnh hại.
Bệnh đen thân cây con hoa lan phát sinh rộng ảnh hưởng nhiều đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Cây sẽ không thể lớn, không thể tiếp tục sinh trưởng để ra hoa. Vậy nên tác động về kinh tế là rất lớn.
Biện pháp phòng bệnh
Vì bệnh đen thân cây con hoa lan dễ phát sinh bệnh và phát tán nhờ nước nên trong quá trình trồng và chăm sóc cây cần tiết chế lại lượng nước. Cung cấp nước vừa đủ, không quá nhiều khiến cây úng nước. Thời tiết vào mùa mưa cũng chính là nguyên nhân gây nên sự lan truyền và phát sinh bệnh.
Trong quá trình chăm sóc, tưới nước cho cây, nên tưới ở phần gốc, hạn chế tưới lên bề mặt lá, đảm bảo cây được trồng trong khu vực thoáng mát, thoát nước và thoát ẩm tốt. Nên cho cây tiếp xúc với ánh nắng để khử được những nấm gây bệnh.
Khi trồng giá thể hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất, vì đất có nhiều yếu tố vi sinh vật nên cũng là nơi dễ gây bệnh cho cây.
Loại bỏ những giá thể có dấu hiệu xuất hiện những triệu chứng bệnh ra khỏi vườn trồng cây. Biện pháp triệt để là tiêu hủy, rắc vôi để tránh lan truyền bệnh.
Khi sử dụng các công cụ chăm sóc cây cần lưu ý khử trùng bằng cồn, clo sau khi chăm sóc cây bệnh để bệnh không lan truyền theo cơ học.
Giữ khoảng cách giữa các giá thể các cây có độ rộng thông thoáng để hạn chế tiếp xúc gây bệnh, văng bắn nước từ cây này sang cây kia.
Kiểm tra vườn cây thường xuyên, chăm sóc bổ sung các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây để cây đủ khỏe mạnh đề kháng lại những cây bệnh.
Biện pháp xử lý bệnh hại
Khi phát hiện bệnh, có thể loại bỏ ngay giá thể, hoặc đem giá thể sang khu vực cách ly và tiến hành chăm sóc bằng cách: cắt xéo phần thân giả hành bị bệnh khoảng từ 3 đến 5cm rồi bôi keo liền sẹo vào vết cắt sau đó để khô vết bệnh. Tiến hành phun thuốc trừ nấm gây bệnh hoặc sản phẩm có tác dụng trừ bệnh tương tự để loại trừ bệnh hại. Bà con hãy tham khảo một số sản phẩm điển hình của Nghi Anh như: Đồng Nano, Kibul, Nazosi,…
Thuốc trừ bệnh
Sau khi xử lý bệnh, bà con có thể sử dụng sản phẩm dưỡng cây giúp Lan phục hồi sinh trưởng, phát triển khoẻ mạnh: Fosk dưỡng Lan – sản phẩm của Nghi Anh chuyên dùng cho Lan
