Cây thuốc lá là giống cây mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho bà con nông dân. Trong quá trình trồng, chăm sóc cây, bà con thường xuyên phải đối mặt với bệnh hại, tiêu tốn không biết bao nhiêu công sức và tiền của chăm sóc cây. Một trong những giải pháp giúp bà con chăm sóc cây hiệu quả là bà con nên hiểu rõ về bệnh hại mà cây mắc phải, từ đó tìm ra phương pháp phòng trừ và điều trị bệnh hại phù hợp. Bệnh đen thân thuốc lá khi phát sinh mà không điều trị kịp thời rất dễ lây lan và dẫn tới cây nhanh chóng chết, thiệt hại về kinh tế rất lớn. Vì vậy bà con cần đặc biệt lưu ý tới những dấu hiệu bệnh hại để xử lý kịp thời. Phòng bệnh trước khi trồng cũng là một trong những các tối ưu nhất để tránh tác động của bệnh hại
Giới thiệu bệnh hại
Bệnh đen thân thuốc lá do nấm Phytophthora nicotianae gây ra. Nấm Phytophthora nicotianae là một loài nấm mốc thuộc bộ Peronosprales và họ Peronosporaceae. Đây là sợi nấm không vách ngăn, không màu, không phân nhánh, bào tử kích thước nhỏ đến micromet. Bào tử gây bệnh là bào tử phân sinh không màu, đơn bào, mọc từ lỗ khí riêng lẻ hoặc mọc thành cụm từ 2 đến 3 cành. Có hình núm tròn, không màu và bên trong có kết câu dạng hạt. Loại nấm này có phổ ký chủ rộng, bao gồm 255 chi từ 90 họ khác nhau. Ở trên cây thuốc lá, bệnh đen thân ảnh hưởng tới rễ và vùng gốc thân là chính, nhưng tất cả các bộ phận của cây đều có thể bị nhiễm bệnh. Khi cây thuốc lá mắc bệnh, dấu hiệu đầu tiên là cây bị héo, sau đó vàng rủ dần rồi chuyển sang màu nâu. Thân cây thối dần từ gốc đến lá.
Đối tượng gây hại
Đối tượng gây bệnh đen thân bao gồm cây thuốc lá, hành tây, cà chua, cà tím, cây cảnh, tiêu, và các loại cây thuộc dòng cam quýt. Mầm bệnh có thể gây hiện tượng thối rễ, thối ngọn, thối quả.
Triệu chứng, dấu hiệu bệnh hại
Phytophthora nicotianae gây bệnh trên cây có thể gây thối rễ, thối ngọn, thối trái, nhiễm trùng lá và nhiễm trùng thân. Các biểu hiện như thối rễ được quan sát thấy trên cây thuốc lá, cây trạng nguyên, cà chua, dứa, dưa hấu. Các biểu hiện thối quả trên cà chua, đu đủ, và cà tím. Ở trên cây hành tây thì có biểu hiện nhiễm bệnh ở lá và thân.
Riêng đối với cây thuốc lá, bệnh đen thân ảnh hưởng đến rễ và vùng gốc thân, tuy nhiên các bộ phận của cây đều có thể bị nhiễm bệnh. Các triệu chứng tắt dần có thể được quan sát thấy ở cây con. Triệu chứng trên mặt đất đầu tiên sẽ được quan sát thấy là cây bị héo, dẫn đến còi cọc. Rễ sẽ bị đen và thối rữa. Trong giai đoạn cuối của bệnh, thân cây bắt đầu chuyển sang màu đen, do đó có tên là bệnh đen thân thuốc lá. Và khi lá thuốc lá chuyển sang màu nâu thì chất lượng kém, không thể bán được, gây thiệt hại nặng về kinh tế. Ngoài ra, còn một số triệu chứng khác là thối lõi cây, nhưng dấu hiệu và triệu chứng khó nhận biết rõ ràng.
Nhìn chung, cây xuất hiện các vết đen ở gốc, thân, sau đó vết bệnh lan rộng ra xuống rễ và lá tầng trên, khiến cây vàng lá, dần dần biến đổi sang màu nâu và bị thối chết dần.
Nguyên nhân phát sinh
Do nấm Phytophthora nicotianae gây bệnh. Nấm gây bệnh tồn tại trong đất lâu năm, gặp môi trường thuận lợi để phát triển. Bệnh hại phát sinh từ đất nhờ nước để lan truyền, phát triển cho nên điều kiện môi trường dư thừa nước nhất là vào mùa mưa chính là điều kiện thuận lợi cho nấm gây bệnh sinh sôi, phát triển, lan rộng trên cây thuốc lá.
Điều kiện phát triển bệnh hại
Bệnh đen thân thuốc lá là một loại bệnh đa vòng phát sinh từ đất và có khả năng xảy ra nhiều chu kỳ bệnh trong mỗi mùa sinh trưởng (tháng 5 – tháng 10). Các bào tử gây bệnh có thể nảy mầm trực tiếp hoặc giải phóng các bào tử di động trong vòng 24 giờ sau khi cấy với các điều kiện thích hợp. Động bào tử có hình quả núm với một roi kim tuyến phía trước và một roi phía sau giúp tế bào bào tử di chuyển về phía ngọn rễ khi nhiễm trùng xảy ra. Bệnh đen thân thuốc lá rất cần nước để nảy mầm và di chuyển vì các bào tử bơi qua các lỗ đất và nước đọng. Nước bắn tung tóe từ mưa hoặc tưới tiêu có thể lây nhiễm sang lá cây khỏe mạnh dẫn đến các chu kỳ thứ cấp lặp lại nhiều hơn và để cho tế bào của bào tử gây bệnh di chuyển xâm nhập vào cây. Bệnh hại phát sinh từ đất nhờ nước để lan truyền, phát triển cho nên điều kiện môi trường dư thừa nước nhất là vào mùa mưa chính là điều kiện thuận lợi cho nấm gây bệnh sinh sôi, phát triển, lan rộng trên cây thuốc lá.
Nấm gây bệnh có thể tồn tại trong đất tới 2 năm nếu không được tiêu diệt, vậy nên nguồn đất nhiễm bệnh hại cũng là điều kiện phát sinh nấm gây bệnh. Với loại nấm Phytophthora nicotianae, nhiệt độ thích hợp để cho các tế bào bào tử gây bệnh phát triển là nơi có độ ẩm cao, nhiệt độ cao. Nhiệt độ từ 29 đến 32 độ C, cùng với độ ẩm lớn là điều kiện phát sinh bệnh hại.
Ngoài ra sự phát sinh bệnh đen thân thuốc lá còn phụ thuộc vào yếu tố đất đai, phân bón, mật độ cây trồng… Với nguồn đất canh tác thuốc lá là những loại đất dễ thoát nước, đất bão hòa thì ít tạo ra môi trường gây bệnh hơn đất sét, đất thịt.
Nồng độ PH của đất cũng tối ưu cho sự phát triển của bệnh hại là mức độ PH từ 6 đến 7. Mà độ Canxi, magie trong đất cũng là ảnh hưởng phần nào đến sự tiến triển của bệnh đen thân thuốc lá.
Mức độ ảnh hưởng
Khi bệnh hại mới phát sinh trên cây, sẽ gây đen thân, vàng lá của cây. Khi bệnh đã xâm nhập và phá hủy các cơ quan vận chuyển dinh dưỡng của cây, cây bắt đầu héo rũ, đen và thối phần gốc. Bệnh hại lan truyền sang các cây lân cận dẫn đến làm hư hại cả vườn canh tác cây thuốc lá. Vì vậy nên khi phát hiện có dấu hiệu bệnh hại cần nhanh chóng xử lý kịp thời.
Biện pháp phòng bệnh
– Một số biện pháp truyền thống để ngăn chặn, phòng chống bệnh đen thân thuốc lá là vệ sinh vườn đất canh tác hiệu quả.
– Làm sạch cỏ trong khu vực trồng cây để thông thoáng, giảm độ ẩm, tăng khả năng thoát nước cho đất.
– Bệnh lan truyền nhờ nước, vậy nên tạo luống trồng cây với khoảng cách hợp lý để nấm gây bệnh khó lan truyền.
– Ngoài ra, bệnh còn truyền qua các công cụ làm vườn, vậy nên cần khử trùng, làm sạch công cụ sau khi chăm sóc, tiếp xúc với nguồn bệnh hại
– Độ PH của đất > 6.2 là điều kiện gây bệnh, vậy nên đảm bảo đất ở ngưỡng trung bình từ 5.5 đến 6 là hợp lý nhất cho cây sinh trưởng và phát triển tốt. Không thể giảm độ PH xuống thấp hơn vì đặc thù ở cây thuốc lá không thể sống trong điều kiện PH quá thấp.
Luân canh cây trồng cũng là biện pháp hạn chế bệnh hại được các chuyên gia khuyên dùng. Khi một cánh đồng bị nhiễm bệnh mà trồng chung một loại cây trồng trong nhiều vụ thì bệnh hại càng dễ phát sinh.
– Lựa chọn giống cây kháng bệnh, các loại giống cây thuốc lá khác nhau để hạn chế bệnh phát sinh trên cây.
Biện pháp xử lý bệnh
Ngay khi phát hiện dấu hiệu nhiễm bệnh cần loại bỏ cây bệnh và đem tiêu huỷ, đồng thời khử khuẩn sát trùng cho vị trí cây bệnh để tránh lây lan sang cây khác. Tiếp đó, nên sử dụng các loại thuốc có tác dụng trừ bệnh để phát huy hiệu quả bảo vệ cây trồng. Bà con có thể tham khảo sản phẩm điển hình của Nghi Anh như: Kibul, Nazosi, Sunfur,…
Thuốc trừ bệnh
