Giới thiệu bệnh hại
Bệnh do nấm gây nên, nấm có nhiều chủng nòi khác nhau và tồn tại ở dạng bào tử phân sinh. Nấm phát triển mạnh ở nhiệt độ 25 – 28 0C và sống được trên các cây ký chủ để lây lan bệnh cho vụ sau.
Bệnh được tìm thấy hầu hết các vùng trồng lúa trên toàn thế giới và ở trong nước, bệnh thường phát triển mạnh vào thời kỳ lúa trổ nên bà con cần chú ý thăm đồng thường xuyên phát hiện sớm bệnh, nếu lúa bị nhiễm nặng, thiệt hại cho bà con có thể lên tới 40%.
Đối tượng gây hại
Bệnh do nấm gây hại trên lúa
Dấu hiệu của bệnh hại
Bệnh chủ yếu xuất hiện trên phiến lá, đôi khi ở trên bẹ và vỏ hạt. Nấm gây bệnh tạo nên những sọc thẳng màu nâu như nét gạch bút chì, dài 2 – 10 mm, rộng 1 – 2 mm dọc theo thân lá. Tuy nhiên biểu hiện bệnh nặng nhẹ sẽ tùy thuộc vào giống. Người ta thấy rằng ở những giống có sức đề kháng cao vết bệnh hẹp hơn, ngắn hơn và sậm màu hơn so với những giống mẫn cảm với bệnh. Bệnh có thể làm cho hạt chín sớm, biến thành màu nâu hơi tím và đôi khi người ta thấy tình trạng lúa bị đổ rạp.
Nguyên nhân phát sinh bệnh hại
Bệnh do nấm Sphaerulina oryzina gây ra, nấm có nhiều chủng khác nhau xuất hiện ở các vùng sinh thái. Nấm tồn tại dưới dạng bào tử phân sinh hình dùi trống dài, đa bào không màu. Nguyên nhân là do bản thân hạt giống khi đem đi gieo trồng đã bị mắc bệnh, đây cũng là nguyên nhân đáng lo nhất vì nếu không loại được hạt giống bệnh trước khi gieo trồng thì hạt giống đó sẽ trở thành nguồn bệnh cho vụ sau.
Điều kiện phát triển bệnh hại
Bệnh thường xuất hiện trong điều kiện nhiệt độ 25 – 280C, lúa đang trong thời kì phát triển đặc biệt bùng phát mạnh vào thời kỳ lúa trổ, nở hoa. Người ta cũng thấy bệnh xuất hiện tại những vùng đất thiếu Kali, nếu bón không cân đối NPK sẽ làm giảm sức chống chịu của cây, nấm bệnh dễ xâm nhập và phát triển.
Mức độ ảnh hưởng
Bệnh phát sinh muộn hơn trong quá trình phát triển của lúa, khi lúa đang trổ hoặc nở hoa nên nếu bà con không phát hiện sớm và có biện pháp phòng trừ thì thiệt hại năng suất có thể tới 40%.
Biện pháp phòng bệnh
Biện pháp giống
Kiểm soát tốt khâu chọn giống có thể tiết kiệm được chi phí và công sức cho bà con sau này. Nếu giống đã bị nhiễm bệnh, tỉ lệ hạt giống nảy mầm thấp, những cây nảy mầm được thì cũng sẽ bị giảm sức sống. Vì vậy bà con nên chú ý hơn ở khâu chọn giống trước khi gieo trồng.
Bà con có thể kiểm tra tỉ lệ nảy mầm trước khi gieo trồng bằng cách sử dụng phương pháp giấy lọc ẩm, kết quả trong vòng 7 ngày. Đầu tiên, bà con lấy mẫu từ các bao giống, khoảng 1kg rồi lấy ¼ để ủ thử trên các giấy khăn ướt. Lấy 100 hạt gieo trên giấy khăn ướt, phủ thêm 1 lớp khăn ướt lên rồi cuộn lại, đợi kết quả sau 7 ngày, làm như thế với 3 phần còn lại. Nếu tỉ lệ hạt giống trên 80% nảy mầm thì bà con có thể yên tâm đem giống đi gieo trồng.
Chọn mua giống lúa chất lượng, có khả năng kháng bệnh hoặc chống chịu bệnh để trồng. Nên mua lúa giống tại các các cơ sở uy tín, các trung tâm, viện nghiên cứu vì giống lúa đã được nghiên cứu và chọn lọc kĩ trước khi đưa cho bà con.
Không sử dụng những hạt lúa ở ruộng đã nhiễm bệnh để làm giống cho vụ sau, nếu bà con dùng lúa vụ trước thì cần chú ý nhiều hơn đến khâu chọn giống. Đây là một khâu quan trọng đầu tiên nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm bệnh về sau bởi vì nguyên nhân nhiễm bệnh chủ yếu là từ hạt giống.
– Xử lý hạt giống:
+ Trước khi ngâm ủ cần sàng, sảy hoặc đãi để loại bỏ những hạt lép. Nếu số hạt không loại >10 hạt/kg hạt giống thì nên tiến hành đãi bằng dung dịch nước muối 15% để loại bỏ tiếp. Đây là một cách tiết kiệm chi phí, thân thiện với môi trường và dễ làm. Đầu tiên cho 150 g muối ăn (NaCl) vào trong 1 lít nước được dung dịch nước muối 15%. Đổ 1 kg lúa giống vào 3 lít dung dịch nước muối 15%, ngâm 10 – 15 phút lấy ra và rửa sạch với nước để loại bỏ hết muối trên vỏ hạt mới đem ủ với nước nóng 540C. Mục đích của phương pháp ngâm nước muối này là để tiêu diệt hầu hết các loại nấm, trong đó có loại nấm gây bệnh lúa von.
+ Xử lý bằng hóa chất: Một số sản phẩm của Nghi Anh bà con có thể sử dụng như: Tonik 1.8SL có thể vừa kích thích nảy mầm và phòng nấm hại trên hạt lúa
Phân bón lá
Biện pháp sinh học
Sử dụng các chế phẩm sinh học để bổ sung và cân đối các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng giúp tăng sức chống chịu.
Dự tính qua điều tra phân tích các yếu tố tác động
Thông qua phân tích các yếu tố tác động, các yếu tố bên ngoài như môi trường và yếu tố nội tại; các địa phương cũng cần có sự chỉ đạo kịp thời và thông báo tới bà con thời điểm thích hợp để gieo trồng, hạn chế được sự phát triển của nấm bệnh. Bà con cũng cần chú ý đến dinh dưỡng cây trồng đặc biệt là ở các giai đoạn sinh trưởng. Vệ sinh đồng ruộng như dọn cỏ, và tàn dư rơm rạ, phơi ải, ngâm dầm. Chọn trồng những giống lúa kháng bệnh, chống chịu tốt hoặc luân canh cây trồng để cải tạo lại đất.
Biện pháp canh tác
Bà con cần chú ý không cấy hoặc gieo sạ mật độ quá dày, các địa phương chủ động hệ thống tưới tiêu cấp thoát nước hợp lý, giữa nước trong ruộng cao từ 2 -5 cm và thông báo tới bà con thời gian thích hợp để gieo trồng.
Biện pháp kiểm dịch thực vật
– Ngăn chặn mầm bệnh lây lan từ nước khác vào thông qua việc kiểm soát khâu nhập khẩu hạt giống cũng như các vật liệu làm giống khác một cách chặt chẽ
– Các cán bộ khi đi thăm đồng cần cẩn thận trong khi đi khảo sát các ruộng bệnh, lau sạch giày dép khi di chuyển từ ruộng này sang ruộng khác, tránh bị lây nhiễm chéo sang các ruộng sạch bệnh.
– Bà con nông dân cũng cần thăm đồng thường xuyên để kịp thời phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý.
Biện pháp xử lý bệnh
Kinh nghiệm truyền thống
Bà con nên chọn những giống lúa chống chịu tốt để trồng ngay từ đầu. Khi nhổ mạ bà con tránh làm đứt gãy, dập nát để hạn chế sự xâm nhập của nấm. Ngoài ra có thể quây nilon quanh ruộng, đắp đập be bờ, xây dựng hệ thống kênh rạch để cung cấp đủ nước cho lúa.
Biện pháp hóa học
Bà con hãy tham khảo sản phẩm của Nghi Anh như: Kibul… Phun nhắc lại 2 đến 3 lần, mỗi lần cách nhau 5 – 7 ngày nếu bệnh nặng
Thuốc trừ bệnh
Bên cạnh việc phun thuốc xử lý bệnh bà con cần bổ sung dinh dưỡng cho cây sớm phục hồi khả năng sinh trưởng và phát triển, để thực hiện bà con nên tham khảo sản phẩm dinh dưỡng cây trồng của Nghi Anh: Tonik 1.8SL, Eto,..
Phân bón lá
Phân bón lá
