Chuối từ xa xưa đã là một cây trồng vô cùng quen thuộc và phổ biến với người dân Việt Nam. Cây chuối đã mang lại rất nhiều lợi ích cũng như lợi nhuận nhờ bà con canh tác trồng trọt. Chuối được biết đến là một loại quả với nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Cây chuối càng ngày càng được mở rộng khu vực trồng trọt và mở rộng cả thị trường buôn bán. Nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo nhờ vào cây chuối. Bên cạnh việc phát triển vô cùng mạnh mẽ này thì một vấn đề khá nghiêm trọng bà con cần được chú ý. Đó là những bệnh hại phát sinh trong quá trình trồng chuối. Một loại bệnh phổ biến nhất và nguy hiểm nhất đó là bệnh héo vàng lá chuối. Bởi đây là một loại bệnh có hệ quả rất nặng nề nếu như không được biết sớm và có những biện pháp phòng, trị kịp thời.
Một số hộ gia đình ở các vùng ven như Kon Tum, Đăk Lăk,…đã ngày càng được sung túc, phát triển nhờ lợi nhuận từ cây chuối.
Trước đây ở các tỉnh miền nam chủ yếu các hộ gia đình thường trồng cây điều lấy hạt nhưng một số gia đình từ khi chuyển sang trồng cây chuối thì lợi nhuận tăng cao. Một số bà con cho rằng: Cây chuối là loại cây dễ trồng, ít vốn và thu hồi vốn rất nhanh. Việc chăm sóc cũng khá đơn giản nên có thể là một loại cây trồng sẽ được bà con ngày càng mở rộng thêm.
Tuy nhiên, cây chuối cũng như bao cây trồng khác, sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh nào đó khiến cây có thể kém tăng trưởng và giảm năng suất. Một loại bệnh ảnh hưởng nặng nề nhất đó chính là bệnh héo vàng lá chuối. Sau đây bà con cùng chúng tôi đi tìm nguyên nhân, triệu chứng và một số thông tin cơ bản khác về loại bệnh này nhé!
Giới thiệu bệnh hại
– Bệnh héo vàng lá chuối hay còn gọi là bệnh héo rũ Panama. Bệnh do nấm Fusarium Oxysporum gây ra, đây là loại bệnh được xếp vào hàng nguy hiểm nhất có nguy cơ đe dọa tới khả năng sản xuất cây chuối. Theo một phó giáo sư, tiến sĩ của viện nghiên cứu rau quả (thuộc viện khoa học nông nghiệp Việt Nam) việc sản xuất, trồng chuối sẽ gặp khó khăn lớn nếu như cây chuối bị mắc bệnh héo vàng lá.
– Bởi loại bệnh này thuộc nhóm bệnh rất nguy hiểm.
– Bệnh thường gây hại và tập trung ở những vùng trồng chuối 3 năm trở lên. Các vùng trồng chuối chuyên canh hầu như tỉ lệ nhiễm bệnh rất cao. Cây chuối khi bị nhiễm bệnh sẽ giảm đi sản lượng cũng như chất lượng của chuối rất nặng nề.
Đối tượng gây hại
– Loại nấm này thường phát sinh gây hại nhiều trên cây chuối tiêu hơn so với cây chuối tây (theo kết quả của Viện Nghiên cứu rau củ quả). Khi phát hiện ở những vùng đất trồng chuối tiêu có dấu hiệu bệnh héo vàng lá thì bà con có thể chuyển sang trồng chuối tây.
– Ngoài ra còn gây bệnh ở một số loại cây như: Bông, lanh, cà chua, cải bắp,…
Triệu chứng dấu hiệu của bệnh hại
– Bệnh héo vàng lá chuối (héo rũ Panama) xuất hiện vào tất cả các mùa trong năm. Loại nấm này có đặc trưng phát tán trong đất nên nấm gây bệnh sẽ trực tiếp gây hại vào trong các mao mạch của cây chuối. Đầu tiên khi nấm bệnh thâm nhập vào sẽ gây hại ở phần rễ của cây qua các vết thương cơ giới trước, sau đó sẽ phát triển đi lên theo mạch dẫn xâm hại đến thân và lá cây.
– Bởi vậy là khi bà con phát hiện ra những biểu hiện ban đầu qua lá cây thì phần rễ và thân cây đã trải qua được một thời gian nhiễm bệnh. Lúc này thì việc xử lý là rất khó khăn.
– Cây khi nhiễm bệnh và có những dấu hiệu biểu hiện bên ngoài là vàng lá từ dưới lên trên, làm cây chuối sẽ chết dần. Triệu chứng vàng phát triển từ bìa lá vào gân lá. Lá bị bệnh thường héo, cuống bị gãy và treo lên thân giả. Thỉnh thoảng cuống lá cũng bị gãy ở phần dưới phiến lá.
– Trên cây bị bệnh, các lá già héo khô quanh thân giả, chỉ còn một vài đọt lá xanh mọc thẳng, các đọt lá này sẽ có màu thiên hướng xanh nhạt hoặc có thể bị héo úa, nhăn nheo.
– Cây bệnh chết nhưng thân cây không bị ngã đổ, các bẹ ngoài thân bị nứt dọc, các chồi đọt non vẫn mọc lên được nhưng về sau cũng bị héo úa theo. Nếu cắt ngang các thân giả bị bệnh sẽ thấy chuyển sang màu nâu vàng. Ở thân thật thì sẽ có màu đỏ nâu và có thể bốc mùi hôi.
– Bệnh có thể phát sinh ở bất kì giai đoạn sinh trưởng nào của cây nhưng nhiều nhất vẫn là giai đoạn chuối ra hoa và phát triển quả non.
Nguyên nhân phát sinh bệnh héo vàng lá chuối
– Khi nấm bệnh xâm nhập vào các thân và rễ cây qua các mạch sẽ làm cây héo và chết dần. Những cây bị bệnh sau khi thu hoạch và xử lý thì vẫn còn những tàn tích bệnh ở rễ. Và nấm bệnh sẽ lây lan phát triển trong đất để dẫn tới các cây lân cận.
– Trong đất, bào tử nấm sẽ nảy mầm và thâm nhập vào rễ rồi sau đó phát triển thành các sợi nấm gây hại cho rễ. Nấm sẽ dễ dàng thâm nhập qua các vết thương cơ giới bằng các dụng cụ làm vườn như dao, rìu,…
Phương thức lây lan
-Lây qua đất:
Nấm tồn tại và sống trong đất nhiều năm trong khi không trồng chuối. Chúng có thể tồn tại trong rất nhiều nơi như xác thực vật, cây bị nhiễm bệnh dù đã chết, nấm lây lan từ nơi này qua nơi khác bằng các vết thương do dụng cụ là việc tạo ra,
– Lây qua vật liệu trồng:
Nguồn bệnh sẽ lây lan mạnh mẽ qua các giống cây trồng ở những khu vực bị nhiễm bệnh.
– Lây qua nước:
Bào tử nấm có thể dễ dàng trôi theo các dòng nước rồi chảy về các con đê, con sông. Sau đó nếu như sử dụng nước đó để tưới tiêu thì sẽ mang mầm bệnh vào đất và thâm nhập vào rễ cây chuối.
Mức độ ảnh hưởng
– Bệnh làm cho các lá héo vàng từ dưới lên trên, làm cây chuối sẽ bị chết dần. Các cây bệnh khi nhiễm vẫn còn 1 phần là các chồi non mọc lên nhưng chỉ được một thời gian thì các chồi cũng dần héo úa theo cây và không thể lưu gốc hay lấy giống được.
– Cây bệnh thường không cho thu hoạch hoặc thu hoạch cũng không đạt năng suất
– Bệnh lây lan nghiêm trọng dẫn đến tỉ lệ bị nhiễm cao, giảm đi hiệu suất trồng trọt của bà con
– Những cây chuối đã bị nhiễm bệnh thì không thể lưu gốc cho vụ sau, và không thể thu hoạch được. Tỷ lệ nhiễm bệnh ở những vùng trồng chuối chuyên canh chiếm 80%.
Biện pháp phòng bệnh
– Sử dụng giống sạch bệnh, giống kháng bệnh
+ Nên chọn giống chuối sạch từ các nhà vườn uy tín, không có tàn dư của bệnh. Nên sử dụng giống chuối tiêu nuôi cấy mô sạch bệnh sẽ có khả năng phát triển và kháng bệnh tốt hơn.
+ Những khu vực trồng chuối tiêu bị bệnh nặng rồi thì nên chuyển sang trồng chuối tây.
– Biện pháp canh tác
– Đất trồng
+Chọn đất có độ pH – Trung tính hơi kiềm để hạn chế vi sinh vật gây hại phát sinh
+ Xử lý hố trước khi trồng: Ủ phân hoai mục với chế phẩm nấm Trichoderma vào các hố để phòng bệnh
+ Xử lý giống trước khi trồng: Cắt sạch rễ và phần đất ở gốc rễ rồi nhúng vào dung dịch Bordeaux để diệt trừ mầm bệnh
– Bón phân
+ Trong quá trình trồng và chăm sóc nên sử dụng phân hoai mục, bón đầy đủ. Hạn chế bọn đạm (NH4) thay thế bọn phân đạm Nitrat (NO3).
– Tưới nước
+ Xây dựng hệ thống thoát nước dạng xương cá để nước không chảy tràn trên bề mặt và không tràn từ các vườn khác sang. Không nên để độ ẩm quá cao trong thời gian dài
– Vệ sinh đồng ruộng
+ Thường xuyên thăm đồng, cắt tỉa các lá vàng úa, các lá có dấu hiệu bị bệnh mang đi phân hủy
+ Khi phát hiện cây bị bệnh thì đốn bỏ, thu gom toàn bộ mang đi đốt và ủ kín trong bình xi măng để các mầm bệnh không lây lan ra đất. Rắc vôi bột vào hố để khử trùng.
Biện pháp xử lý bệnh
– Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có chứa các hoạt chất giúp trừ nấm gây bệnh hiệu quả như Kibul (Mancozeb), Nazosi (Azoxystrobin),… để phòng trừ nấm gây bệnh. Kết hợp sản phẩm phân bón lá thế hệ mới như Tonik, Ado,… giúp cây phục hồi khả năng sinh trưởng. Sử dụng liều lượng nồng độ theo khuyến cáo của nhà sản xuất trên bao bì.
Thuốc trừ bệnh
Phân bón lá
