Bệnh khảm lá cây đậu tương còn có tên gọi khác là bệnh vàng lá, đây là một loại bệnh khá phổ biến hiện nay, đặc biệt thường xuất hiện nhiều nhất trên các loài cây họ đậu, bệnh thường phát triển nặng ở những nơi, những khu vực có khí hậu nóng, khô hạn và chuyên canh cây họ đậu.
Bệnh khám lá (vàng lá) đậu tương gây hại khá nặng cho cây, nó làm giảm đáng kể năng suất và chất lượng cây đậu. Những ruộng mà cây còn non sẽ rất nguy hại nếu bị mắc bệnh này, nó gây mất cả mùa vụ, không thu hoạch được sản phẩm. Mặc dù biết sự gây hại của bệnh, nhưng cho đến nay nhiều bà con nông dân vẫn chưa rõ nguyên nhân và cách khắc phục loại bệnh này. Mùa khô năm nay được dự báo sẽ rất nóng và khô hạn, do đó cây có nguy cơ bị mắc bệnh rất cao.
Giới thiệu bệnh hại
Bệnh khảm lá do virus SMV (Soybean mosaic virus) gây nên. Loại Virus SMV này lan truyền do rệp, bọ trĩ làm môi giới. Sự lan truyền lây bệnh sang cây khoẻ do rệp muội ở ngoài đồng vẫn là chủ yếu, bệnh còn truyền qua hạt và có thể truyền bằng cơ học. Số lượng bọ trĩ, rệp trong ruộng càng nhiều tỉ lệ nhiễm bệnh càng lớn, do mức độ lây lan là rất cao.
Bệnh do virus gây ra nên phải có các côn trùng làm môi giới truyền bệnh như rệp (Aphis), bọ phấn trắng (Bemisia Tabaci)…Giai đoạn cây mới mọc, cây mới lớn, còn non mà gặp thời tiết nắng nóng, ruộng vườn khô hạn thì mật độ các loài sâu chích hút sẽ tăng nhanh, là một môi trường, là điều kiện lý tưởng để bệnh sinh trưởng và phát triển. Trong tự nhiên, virus này tồn tại trong nhiều loại cây ký chủ như cỏ, cây hoang dại, nên nguồn bệnh rất dồi dào…
Đối tượng gây bệnh
Thường gây bệnh chủ yếu cho các cây họ đậu: đậu xanh, đậu tương,…
Dấu hiệu, triệu chứng bệnh hại
Cây trồng có thể sẽ bị nhiễm bệnh khám lá này bất kỳ lúc nào, thời điểm nào cũng có thể bị mắc bệnh. Tùy mỗi loại giống sẽ có sức đề kháng khác nhau nhưng thường các giống đậu tương có sức đề kháng cao không xuất hiện các triệu chứng rõ ràng.
Bệnh khảm lá (vàng lá) thường không có triệu chứng rõ ràng như những bệnh khác. Đối với những cây mẫn cảm với bệnh này, thường là vào giai đoạn đầu cây nhiễm bệnh sẽ có biểu hiện đặc trưng là sự phát triển của các mảng dạng khảm xanh đậm và nhạt trên lá non đang phát triển. Những cây bị mắc bệnh thường có lá nhỏ, phát triển không đều, bìa lá cong xuống làm hình dạng lá biến đổi, còn các phiến lá bị gấp nếp nhăn nhúm. Dọc gân lá, mô tế bào nổi rộp lên những mụn màu xanh đậm.Về sau, các mảng đốm bệnh này bắt đầu lan rộng, phiến lá nhăn nheo dọc theo gân lá và uốn cong xuống, khiến lá bị héo úa, có thể bị rụng .
Bệnh khảm lá khiến cho cây rụng lá, mất chất dinh dưỡng không phát triển được cây còi cọc, vì vậy chỉ tạo ra quả nhỏ với số lượng ít. Các triệu chứng có biểu hiện nghiêm trọng hơn cả và lây lan mạnh trong những vùng có thời tiết lạnh, và thường không có biểu hiện rõ ràng khi nhiệt độ vượt quá 32oC.
Nguyên nhân gây bệnh
Virus này gây bệnh ở nhiều loài cây ký chủ khác nhau, bao gồm đậu Hà Lan, đậu cô-ve và nhiều loài cỏ dại. Mầm bệnh lan truyền nhờ các cây ký chủ xung quanh đồng ruộng.
Do môi trường nắng nóng, khô cạn làm cho các môi giới, ký sinh trùng sinh trưởng phát triển mạnh nên nguy cơ lây lan bệnh rất cao.
Có cả trường hợp bệnh phát triển do hạt giống gây ra.
Các trường hợp nhiễm bệnh trong giai đoạn đầu của quá trình phát triển ở cây có thể gây ra tổn thất năng suất nảy mầm của hạt cũng như quá trình tạo ra nốt sần ở rễ.
Các trường hợp nhiễm bệnh của cây cuối mùa cụ có tổn thất ít hơn. Những cánh đồng bón nhiều phân, có tiềm năng thu hoạch cao những có số lượng rệp tập trung ở mật độ cao là những điều kiện thuận lợi để virus bệnh này lan truyền.
Điều kiện phát triển bệnh hại
Bệnh khám lá là loại bệnh do virus gây nên chính vì vậy nó không xuất hiện gây bệnh trực tiếp mà thông qua các côn trùng môi giới để truyền bệnh. Thường những nơi có các môi giới thường xuyên sinh sống thì sẽ xuất hiện và phát triển bệnh.
Nhưng thường trong thời tiết nắng nóng, khô ráo thì những con virus bắt đầu phát triển, sinh trưởng và lây lan qua các loại cây trồng thông qua môi giới là các bọ rầy, bọ phấn trắng, rệp,…
Mức độ ảnh hưởng
Bệnh khảm lá (vàng lá) khiến cho cây mất chất dinh dưỡng, khiến cây không có sức sống, héo úa, còi cọc, dẫn đến thân cây và quả cũng còi, héo, đặc biệt cho ra quả nhỏ làm mất sản lượng thu hoạch cho bà con nông dân, mất mùa vụ. Ở quy mô rộng hơn, không chỉ khiến một cây bị bệnh mà nhiều cây khác cũng ảnh hưởng theo dẫn đến năng suất cây trồng thấp, và đây là một loại virus khá mới nên rất khó trị triệt để, nên khi cây mắc bệnh rất ảnh hưởng đến việc trồng trọt.
Virus hút hết chất dinh dưỡng của cây dẫn đến các lóng thân phát triển kém khiến cây bị lùn, đồng thời trái và hạt cũng phát triển chậm lại, nhất là những trái ở phần trên của cây. Hậu quả của bệnh là trái chín chậm, hạt nhỏ và vỏ hạt bị biến đổi thành màu nâu nhạt và đậm không đều. Thông thường, triệu chứng của bệnh được biểu hiện rõ nhất ở 18.5oC. Còn trên 29.5oC thì triệu chứng bệnh sẽ ở dạng tiềm ẩn.
Và khi những cây non bị mắc bệnh hại thường cây sẽ yếu và chết dẫn đến không có sản lượng để thu hoạch. Ngược lại, mắc bệnh ở những cây đang phát triển, đã có sức khỏe tốt thì mức độ chịu đựng vẫn cao hơn nhưng vẫn ảnh hưởng đến quả. Vì vậy chăm sóc kỹ lưỡng cho cây trồng là một việc rất quan trọng cho năng suất.
Biện pháp phòng bệnh
Việc theo dõi, quan sát chặt chẽ mật độ các loại sâu chích hút là rất quan trọng, điều này để phòng trừ kịp thời từ khi cây vừa mọc cho đến khoảng 20 – 25 ngày sau mọc (đây là một giai đoạn rất quan trọng, nó quyết định tỷ lệ cây bị bệnh và mức độ bệnh nặng hay nhẹ), phát hiện bệnh ngay sớm và biết mức độ để điều trị bệnh cho phù hợp.
– Những ruộng sản xuất giống nên được trồng sớm hơn và bố trí cách ly với ruộng sản xuất kiểu đại trà.
– Sử dụng hạt giống tốt, đầy đặn, kháng bệnh tốt hoặc từ ruộng không bị bệnh. Khử hạt cho sạch trước khi gieo như đối với bệnh đốm phấn. Rất nhiều trường hợp bệnh phát triển gây hại từ hạt giống.
– Chú ý quan sát vườn để phát hiện bệnh sớm và tiêu hủy ngay những cây bị bệnh tránh để lại tàn dư. Vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ, trừ cỏ dại trước và sau khi trồng.
– Phun thuốc theo định kỳ cho cây để phòng trừ côn trùng đang mang mầm bệnh.
– Tránh trường hợp luân canh đậu tương với các loài cây ký chủ khác loài của virus này.
– Đặc biệt không nên bón phân quá nhiều trong các thời kỳ đầu trong giai đoạn phát triển của cây.
Biện pháp xử lý bệnh hại
Đây là một loại bệnh mới đối với cây trồng vì vậy chưa có loại thuốc nào đặc trị hiệu quả cho bệnh này, mà phải sử dụng thuốc trừ sâu tiêu diệt các loại môi giới truyền virus gây bệnh như bọ phấn, rầy, rệp,…từ đó mới có thể hạn chế sự lây lan của virus, ngăn chặn sự phát triển của bệnh hại
Bà con hãy tham khảo một số sản phẩm thuốc trừ sâu điển hình của Nghi Anh như: Sumo, Chim én, Bay rầy, Đại bàng, Báo hoa,…
Thuốc trừ sâu
Sau đó bổ sung các sản phẩm phân dưỡng để giúp cây phục hồi sinh trưởng: Hero, Tonik, Ado,…
Phân bón lá
Phân bón lá
