Giới thiệu bệnh sâu hại
Câu cấu xanh với tên khoa học được biết là Hypomeces squamesus. Đây là một loài bọ cánh cứng chỉ tìm thấy ở 3 khu vực trên thế giới bao gồm Đông Á, Nam Á và Đông Nam Á. Chúng sống chủ yếu ở trong rừng và những vùng chuyên canh cây ăn quả và cây công nghiệp.
Câu cấu xanh là một loài côn trùng nguy hiểm đối với thanh long. Câu cấu xanh trưởng thành ăn đọt non, cành non, hoa và cả quả non khiến cây mất sức sinh trưởng, quả mẫu mã kém. Bên cạnh đó, ấu trùng của chúng sống trong đất tấn công bộ rễ cản trở quá trình cây hấp thụ dinh dưỡng.
Đặc điểm hình thái
Vòng đời của câu cấu xanh lớn trải qua 4 giai đoạn là trứng, ấu trùng, nhộng và thành trùng:
– Trứng có hình bầu dục, dài khoảng 1mm, có màu trắng ngà, được đẻ thành từng quả riêng biệt trên lớp đất mặt quanh gốc cây.
– Ấu trùng dạng sùng, cơ thể hơi cong, không có chân bụng và chân ngực. Khi đẫy sức chúng dài khoảng 15 – 20mm, toàn thân trắng ngà, đầu có màu nâu đậm.
– Nhộng trần của loài này có màu trắng ngà, với mầm vòi rất rõ rệt. Chúng hóa nhộng trong đất.
– Thành trùng là một loài bọ cánh cứng hình bầu dục dài khoảng 10 – 14mm. Toàn bộ cơ thể được phủ một lớp vảy óng ánh màu vàng xanh khi mới vũ hoá, sau đó chuyển dần thành màu xanh nhạt hoặc xám trắng. Chúng có mắt lồi, hàm răng khỏe, cánh có dạng màng, đặc điểm nhận dạng nổi bật nhất là miệng có dạng vòi nhai.
Đối tượng gây hại
Câu cấu xanh là loại ăn tạp, con trưởng thành thích ăn cành lá non và quả non, ấu trùng sống trong đất lại thích chất hữu cơ hoai mục và rễ cây. Chúng chủ yếu tấn công cây công nghiệp và cây ăn quả như thanh long, cao su, ổi, xoài, các loại cây có múi, mít, thuốc lá, bông vải,…
Triệu chứng gây hại
Câu cấu xanh trưởng thành sẽ ăn cành non và quả non, đôi lúc chúng còn làm hại cả chồi và nụ hoa, còn ấu trùng của chúng sống trong đất sẽ tấn công phần rễ. Cây bị câu cấu xanh gây hại sẽ bị xơ xác, cành và quả non bị cắn nham nhở, chồi bị cắn đứt, nụ và hoa rụng lả tả. Cây còi cọc, vàng úa do phần rễ đã bị ấu trùng làm tổn thương không thể tiếp tục cung cấp nước và chất dinh dưỡng cho cây. Nếu mật độ câu cấu lớn, chúng sẽ ăn trụi cả cành già và gặm cả vỏ của quả trưởng thành.
Đặc điểm sinh thái
Câu cấu thường xuất hiện vào thời điểm cây ra chồi và bắt đầu ra hoa đậu quả. Câu cấu xanh trưởng thành chỉ hoạt động vào thời gian sáng sớm và chiều tối, ban ngày chúng sẽ ẩn nấp bên dưới những tán cây hoặc lẩn trốn vào những bụi cây rậm rạp xung quanh vườn, di chuyển chậm chạp. Khi bị đánh động, câu cấu xanh có tập tính giả chết, chúng sẽ thả mình rơi thẳng xuống đất.
Ấu trùng sống trong đất thích ăn các chất hữu cơ hoai mục và rễ cây, kể cả rễ của các loại cỏ dại. Thức ăn chính của bọ trưởng thành là lá cây, cành và quả non, chồi non, nụ hoa; khi mật độ tăng cao chúng sẽ ăn cả phần bên ngoài của cành già và gặm vỏ của quả trưởng thành.
Thiên địch
Ký sinh
– Nấm xanh Metarhizium anisopliae: Đây là loại nấm có màu xanh mốc đặc trưng. Chúng chuyên sống kí sinh trên một số loại côn trùng gây hại như câu cấu xanh, bọ vòi voi, mối,… Khi xâm nhập vào cơ thể của côn trùng, bào tử nấm sẽ tiết ra độc tố gây tê liệt. Côn trùng nhiễm nấm sẽ nhanh chóng bị chết và tiếp tục lây lan nấm đến các con khác trong đàn.
– Nấm trắng Beauveria bassiana: Đúng như tên gọi, đây là một chủng nấm có màu trắng. Chúng sống ký sinh trên rất nhiều loài sâu hại như câu cấu xanh, bọ rầy, sâu bướm, rệp,…Khi nấm tiếp xúc với côn trùng, các bào tử sẽ nhanh chóng chui vào cơ thể và tiêu diệt tế bào bạch huyết. Côn trùng sẽ chết sau 3 – 7 ngày, toàn bộ cơ thể chúng sẽ bị rắn lại và xuất hiện một lớp nấm trắng.
Bắt mồi
– Kiến vàng Anoplolepis gracilipes: Là loài kiến ăn tạp và rất hung dữ, chúng có thể tiêu diệt 10 – 20 con câu cấu xanh trưởng thành.
Biện pháp phòng bệnh
Kỹ thuật canh tác
Không được trồng với mật độ quá dày: Thanh long cần rất nhiều ánh sáng để sinh trưởng, vì vậy cần trồng với mật độ phù hợp để vườn luôn thông thoáng. Bên cạnh đó, trồng thưa sẽ hạn chế tối đa câu cấu xanh tìm đến vườn. Mật độ thường trồng là 900 – 1100 trụ/ha, cây cách cây 3 – 3,5m, hàng cách hàng 3,5 – 4m.
Tỉa cành tạo tán cho thanh long thường xuyên: Thực hiện 1 tháng/lần để cây thông thoáng, giảm nguy cơ câu cấu xanh chọn làm nơi trú ẩn. Cần tỉa bỏ tất cả cành già, cành nằm khuất bên trong, giữ lại những cành đã cho trái vụ trước, nuôi những cành non nằm phía ngoài để phát triển chồi. Sắp xếp cho các cành phân bố tròn đều để nhận được nhiều nắng. Cắt đọt khi các cành dài khoảng 1,2 – 1,5m để cành bụ và nhanh cho trái.
Cần ủ gốc trong mùa khô: Đắp quanh gốc bằng xác bã thực vật như rơm rạ, xơ dừa, bèo lục bình để ngăn đất thoát hơi ẩm, hạn chế cỏ dại, bổ sung chất hữu cơ cho đất. Tuy nhiên, cần thường xuyên dịch chuyển để câu cấu không còn chỗ để đẻ trứng.
Thường xuyên xới xáo đất quanh gốc: Việc này tiêu diệt ấu trùng và nhộng của câu cấu xanh, đồng thời kích thích rễ phát triển. Nên thực hiện định kì 15 ngày/lần.
Tưới tiêu: Không được để đất khô cằn tạo điều kiện cho ấu trùng của câu cấu xanh sinh sống. Tốt nhất nên tưới 3 – 7 ngày/lần phụ thuộc vào độ ẩm và kết cấu đất.
Bón phân: Mỗi trụ thanh long cần 20 – 30kg phân hữu cơ mỗi năm, bón vào đầu và cuối mùa mưa. Phân hoá học sử dụng trước 2 giai đoạn của cây là ra hoa và nuôi trái, liều lượng và loại phân bón phụ thuộc vào điều kiện môi trường và tốc độ sinh trưởng của cây. Phân hữu cơ, đặc biệt là phân chuồng bắt buộc phải xử lý cẩn thận nhằm loại bỏ các mầm bệnh.
Kiểm dịch thực vật
Giữ cho vườn thanh long luôn sạch: Thu dọn và tiêu huỷ toàn bộ cỏ dại, hoa quả rụng. Thu dọn toàn bộ xác thực vật có trong vườn trước mùa mưa. Tuyệt đối không được để các đống ủ, chất hữu cơ mục nát ở trong vườn bởi đây là thức ăn của ấu trùng câu cấu xanh.
Các lô trái cây, nông sản phải được kiểm tra kỹ lưỡng trước khi nhập xuất.
Phát quang bụi rậm xung quanh vườn để câu cấu xanh không còn nơi trú ẩn. Tránh trồng những loại cây cũng là ký chủ của câu cấu xanh cạnh vườn như bưởi, xoài, ổi,…
Thường xuyên theo dõi vườn để phát hiện dấu hiệu bị hại, nhất là thời điểm thanh long ra chồi và quả.
Biện pháp sinh học
Trồng xen cúc vạn thọ, hoa dã quỳ trong vườn để xua đuổi câu cấu xanh. Thái nhỏ hai loại cây này và trộn lẫn với đất cũng có tác dụng xua đuổi ấu trùng.
Treo lòng gà, lòng vịt vào cây để thu hút loài kiến vàng Anoplolepis gracilipes đến làm tổ. Chỉ cần treo 2 – 3 ngày vào mùa khô để vừa kéo kiến đến vườn vừa cung cấp thức ăn cho chúng.
Định kỳ phun chế phẩm vi sinh chứa nấm xanh nấm trắng để tiêu diệt câu cấu xanh.
Biện pháp xử lý bệnh
Kinh nghiệm truyền thống
Dùng tay hoặc dùng vợt để bắt câu cấu xanh trưởng thành. Hoặc trải ni lông xuống dưới gốc rồi dùng que đánh động để bọ rơi xuống.
Biện pháp hoá học
Các hoạt chất có thể trị được câu cấu xanh là Lambda-Cyhalothrin, Profenofos và Emamectin. Bà con hãy tham khảo thuốc trừ sâu hiệu Sumo của Nghi Anh
Thuốc trừ sâu 
Câu hỏi thường gặp
Cây thanh long bị câu cấu xanh tấn công có biểu hiện gì?
Thiên địch của chúng là loại nào?
Xử lý bệnh bằng cách nào?
